تأثیر محلول‌پاشی کلات آهن و روی بر صفات رشدی، بازده اسانس و شیرابه آنغوزه (Ferula assa-foetida L.) تحت شرایط آبیاری تکمیلی

Abstract

به‌منظور بررسی تأثیر کاربرد کلات آهن و روی و آبیاری تکمیلی بر کمّیت و کیفیت شیرابه آنغوزه (Ferula assa-foetida L.)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان نی‌ریز (استان فارس) در سال 1397 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل آبیاری تکمیلی (بدون آبیاری (شاهد)، یک‌بار آبیاری و دوبار آبیاری) و محلول‌پاشی کلات روی و آهن (بدون محلول‌پاشی (شاهد)، محلول‌پاشی روی (2 در هزار)، محلول‌پاشی آهن (2 در هزار) و محلول‌پاشی توأم آهن (1.5 در هزار) و روی (1.5 در هزار)) بودند. صفات مورد بررسی شامل تعداد برگ، طول برگ، قطر طوقه، وزن خشک اندام هوایی، درصد زنده‌مانی بوته‌ها، غلظت عناصر آهن، منگنز، مس و روی در اندام هوایی، وزن شیرابه و بازده اسانس بودند. نتایج نشان داد اعمال آبیاری تکمیلی باعث افزایش تعداد برگ، وزن خشک اندام هوایی و درصد زنده‌مانی آنغوزه گردید. محتوی آهن اندام هوایی بیشتری با دوبار آبیاری تکمیلی حاصل شد. همچنین، محلول‌پاشی کلات آهن و روی باعث افزایش طول برگ و درصد زنده‌مانی گیاه نسبت به شاهد گردید. بیشترین محتوای آهن اندام هوایی با محلول‌پاشی کلات آهن بدست آمد. در هر دو شرایط آبیاری تکمیلی و شاهد، محلول‌پاشی کلات روی و آهن باعث افزایش معنی‌دار 1.5 برابری حجم بوته، 2 تا 2.8 برابری وزن شیرابه و 0.6 تا 0.9 درصدی بازده اسانس شد. علاوه بر این، در شرایط بدون آبیاری تکمیلی، بیشترین محتوای منگنز اندام هوایی گیاه با محلول‌پاشی کلات روی و نیز محلول‌پاشی توأم کلات آهن و روی حاصل شد، اما در شرایط یک و دوبار آبیاری تکمیلی، محلول‌پاشی اثر معنی‌داری بر این پارامتر نداشت. در هر دو شرایط آبیاری تکمیلی و شاهد، بیشترین محتوای مس اندام هوایی گیاه در تیمار بدون محلول‌پاشی مشاهده شد. بیشترین میزان روی اندام هوایی این گیاه با محلول‌پاشی روی حاصل شد. بنابراین به‌نظر می‌رسد انجام آبیاری تکمیلی به‌همراه محلول‌پاشی کلات آهن و روی، به‌واسطه بهبود خصوصیات رشدی سبب افزایش عملکرد شیرابه و بازده اسانس آنغوزه شود.