هنرمندان لواسانی در پهنه‌ی ری،تهران و لواسان

Abstract

منطقه‌ی ری در شمال فلات مرکزی ایران، از قدیم‌ جزء مناطق مهم ایران و جهان اسلام بود و امروزه بخشی از کلان شهر تهران است. منطقه‌ی لواسان در شمال شرقی تهران امروزی نیز از ادوار قبل از اسلام در ارتباط مستقیم با ناحیه‌ی ری بوده است. در این مناطق، مقابر زیادی وجود دارد که متعلق به سادات و نوادگان یا بستگان پیامبر و ائمه است. در برخی از این مقابر، صندوق‌ها و درهای چوبی وجود دارد که به دست هنرمندان بومی منطقه ساخته شده است و از نظر هنری، تاریخی و سیاسی و مذهبی دارای اهمیت است. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی و معرفی خانواده‌ی «لواسانی» است که آثار و هنر خود را بر چند نمونه از صندوقها و درهای مقابر موجود در نواحی بین لواسان و ری ارائه کرده‌اند. به این منظور، این پرسش‌ها مطرح می‌شود که چه کسانی در ساخت این صندوق‌ها دخیل بوده‌اند، حوزه‌ی فعالیت آن‌ها در کدام مناطق بوده است و از نظر اعتقادی گرایش‌های سازندگان یا سفارش‌دهندگان این صندوق‌ها چگونه بوده است؟ تحقیق حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی است و داده‌های آن بر اساس مطالعات اسنادی و بررسی‌های میدانی گردآوری شده است. بر اساس بررسی‌های انجام شده، صندوق‌ها و درهای مورد بررسی، از ساخته‌های خانواده‌ی مشهور لواسانی در قرن نهم هجری است. با توجه به کیفیت و تنوع صندوق‌ها و درها و همچنین کتیبه‌ها و مضامین قرآنی، احادیث، و نقوش به‌کار رفته در آنها، سازندگان یا سفارش دهندگان آنها بر مذهب شیعه بوده و تداوم کار این هنرمندان در آن عصر، نشان دهنده‌ی شهرت این خانواده است .