اثر برخی تعدیل کننده‌های تنش بر خصوصیات مورفولوژیک و صفات کمی و کیفی علوفه کینوا (Chenopodium quinoa Willd) درشرایط تنش کم آبی

Abstract

چکیده اهداف: کینوا با نام علمی (Chenopodium quinoa Willd.) یک گیاه دولپه­ای، متعلق به خانوادهChenopodiaceae است. پروتئین، منیزیم، فیبر، پتاسیم، آهن، کلسیم، فسفر، ویتامین‌های گروه ب، ویتامین ای و آنتی اکسیدان‌ها از جمله موادی هستند که به وفور در دانه‌های این گیاه وجود دارند. کینوا یکی از معدود گیاهان خوراکی است که همه ۹ آمینو اسید ضروری بدن را دارد. کمبود آب یکی از عوامل محدود کننده تولید گیاهان زراعی در سراسر جهان است میزان کم نزولات آسمانی و پراکنش نامنظم آن سبب بروز تنش خشکی در طول دوره رشد گیاهان زراعی می­شود. محافظ­های گیاهی قادرند در کنار افزایش توان تحمل تنش­ها، رشد و عملکرد گیاه را نیز بهبود دهند. بنابراین می­توان اظهار داشت استفاده مناسب از این دسته مواد می­تواند به عنوان یکی از راهکارهای مدیریتی بسیار مهم در افزایش توان تحمل تنش­های گوناگون در گیاهان زراعی مطرح گردد. این تحقیق با هدف بررسی تأثیر تعدیل کننده­های تنش بر خصوصیات مورفولوژیک و صفات کمی و کیفی علوفه کینوا درشرایط تنش کم آبی انجام گرفت.

مواد و روش­ها: این آزمایش گلدانی به­صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با 16 تیمار و 6 تکرار در سال زراعی 1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه اجرا گردید. فاکتور اول شامل تنش کم آبی در چهار سطح: 1- تنش در مرحله رشد رویشی (پس از استقرار گیاهی تا شروع گلدهی)، 2-تنش در مرحله رشد زایشی (از ابتدای گلدهی تا انتهای گلدهی)، 3- تنش در مرحله پرشدن دانه (از شروع پر شدن تا رسیدگی دانه)، 4-بدون تنش (شاهد) بود. فاکتور دوم محلول­پاشی در چهار سطح: 1- محلول پاشی اسید آسکوربیک با غلظت (2 میلی مولار)، 2-اسید سالسیلیک با غلظت (2 میلی مولار)، 3-کود کلاته میکرو کامل نانو (2 لیتر در هزار لیتر) و شاهد (آب پاشی) بودند.

یافته­ها: نتایج نشان داد که تنش کم آبی اثر معنی­داری بر خصوصیات مورفولوژیک، صفات کمی و کیفی علوفه داشت. محلول­پاشی باعث افزایش معنی­دار پروتئین خام، ماده خشک قابل هضم، عملکرد علوفه تر، وزن خشک ساقه، برگ، گل و قطر ساقه گردید و باعث کاهش معنی­دار دیواره سلولی بدون همی سلولز، دیواره سلولی نامحلول در شوینده خنثیو فیبر خام علوفه کینوا شد. اثر برهمکنش تنش کم­آبی و محلول­پاشی بر تمام صفات کیفی علوفه (به غیر خاکستر) در سطح یک درصد معنی­دار بود. بیشترین مقدار کربوهیدرات­های محلول در آب (65/23 درصد) از تیمار تنش کم آبی در مرحله رشد رویشی و محلول­پاشی با اسید سالیسیلیک حاصل شد.

نتیجه­گیری: انجام آبیاری در مراحل رشد زایشی کینوا (گلدهی و دوره پر شدن دانه) در مقایسه با دوره رشد رویشی اهمیت بیشتری دارد. همچنین جهت تعدیل اثرات تنش کم آبی، بهبود عملکرد کمی و کیفی علوفه کینوا، محلول­پاشی با تعدیل کننده­های تنش خشکی پیشنهاد می­گردد.