پاسخ عملکرد و اجزای عملکرد ذرت دانه‌ای به سطوح مختلف آبیاری و تراکم بوته تحت سامانه آبیاری قطره‌ای سطحی

Abstract

به منظور ارزیابی سطوح مختلف آبیاری و تراکم بوته پژوهشی مزرعه­ای به صورت کرت­های نواری خرد­شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار در دو حالت کشت یک ردیفه و دو ردیفه تحت سامانه آبیاری قطره­ای سطحی، در سال­های 1383 و 1384 در استان البرز اجرا شد. کرت­های عمودی شامل چهار تیمار آبیاری 50، 75، 100 و 125 درصد نیاز آبی و کرت­های افقی شامل سه تراکم 65، 75 و 85 هزار بوته در هکتار وکرت­های فرعی نیز شامل دو آرایش کاشت یک و دو ردیفه بود. نتایج نشان داد عملکرد دانه با افزایش میزان آب مصرفی، افزایش یافته است به­طوری­که سطح آبیاری 125 درصد نیاز آبی و سطح آبیاری 50 درصد نیاز آبی به ترتیب در سال­های اول و دوم با میانگین­های عملکرد 41/12، 46/3 و 28/13، 37/3 تن در هکتار بیشترین و کمترین عملکرد را به خود اختصاص داده­اند. در مقایسه با تیمار 100 درصد نیاز آبی، تیمار 125 درصد نیاز آبی با افزایش مصرف آب به میزان 25 درصد، عملکرد دانه به ترتیب برابر با 21 و 18 درصد برای سال­های اول و دوم افزایش و در تیمار 50 درصد با کاهش مصرف آب به میزان 50 درصد، عملکرد دانه به میزان قابل­توجهی، یعنی 64 و 69 درصد برای سال های اول و دوم کاهش یافت. بیشترین مقدار عملکرد دانه، ارتفاع بوته، ارتفاع بلال، تعداد دانه در ردیف، تعداد ردیف دانه، وزن هزار دانه و بیوماس گیاه در سال­های اجرای طرح در تراکم کشت 65 هزار بوته در هکتار بدست آمده است. تحت تأثیر توأم سطوح مختلف آبیاری و آرایش کاشت، بیشترین مقدار عملکرد و اجزای عملکرد ذرت دانه­ای در تیمار 125 درصد نیاز آبی و در کشت دو ردیفه، مشاهده شد. با توجه به محدودیت­های بوجود آمده در منابع آبی کشور، اگر کلیه مناطق کشور را به سه منطقه کم آب، متوسط و پر آب تقسیم­بندی نمائیم می­توان پیشنهاد نمود که در مناطق کم­آب میزان 75 درصد نیاز آبی با تراکم 75 هزار بوته در هکتار و آرایش کاشت یک­ردیفه، و در مناطق با منابع آبی متوسط، میزان 100 درصد نیاز آبی با تراکم 75 هزار بوته و آرایش کاشت دو­ردیفه و در مناطق با منابع آبی غنی، 125 درصد نیاز آبی با تراکم 85 هزار بوته در هکتار و آرایش کشت دو­ردیفه به عنوان الگوی پیشنهادی برای حصول حد اکثر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه ذرت استفاده گردد. لازم به ذکر است که سایر نهاده­های تولید شامل نور، درجه حرارت و مواد مغذی در خاک برای حصول به حداکثر تولید در این مناطق باید مهیا باشد.