تأثیر فصل بر مقاومت‌ ریشة درخت بلوط ایرانی (مطالعة موردی: منطقة تبرک، حوضة بازفت)

Abstract

گیاهان به‌عنوان مصالح زیستی علاوه بر داشتن قابلیت خودتجدیدی و خودترمیمی، فاقد تأثیرات منفی بر محیط‌زیست هستند. پوشش‌گیاهی در عرصه‌های شیبدار در فرایند فرسایش خاک و کنترل آن نقش مهمی دارد و سبب افزایش چسبندگی و بهبود پایداری خاک می‌شود. تأثیر گیاهان بر افزایش پایداری دامنه‌ها و آثار هیدرولوژیکی آنها تا حد زیادی وابسته به مقاومت‌کششی ریشه است و تغییرات مقاومت ریشه می‌تواند سبب تغییر تأثیر پوشش‌گیاهی در پایداری شود. هدف از این مطالعه، بررسی مقاومت‌کششی ریشة بلوط ایرانی و مقایسة مقادیر آن در دو فصل خزان و رویش است. به این منظور، دامنه‌ای نسبتاً یکنواخت انتخاب و نمونه‌های ریشه از 5 پایة گونة بلوط به‌طور تصادفی جمع‌آوری و مقاومت‌کششی آنها با استفاده از دستگاه اینسترون استاندارد اندازه‌گیری شد. 224 آزمایش‌ کشش موفق اجرا شد که دامنة قطری ریشه‌های مورد آزمایش1/0 تا 38/5 میلی‌متر، دامنة نیروی کشش 3/1 تا 3/411 نیوتن و دامنه مقاومت‌کششی 93/0 تا 85/3503 مگاپاسکال بود. رابطة قطر ریشه و نیروی کششی توانی مثبت و رابطة قطر و مقاومت کششی توانی منفی مشاهده شد. نتایج آزمون والد نشان داد که تفاوت مقاومت‌کششی در دو فصل معنی‌دار و مقاومت در فصل زمستان نسبت به تابستان بیشتر بود. قطر ریشه نیز به‌عنوان عامل کوواریت تأثیر معنی‌داری بر مقاومت‌کششی داشت. این پدیده می‌تواند نوعی سازوکار سازگاری سیستم ریشه ‌در برابر افزایش تنش‌ها در خاک به‌دلیل کاهش نقش رویة زمینی و نیز افزایش رطوبت خاک باشد.