تحلیل روند تغییرات درازمدت پارامترهای اقلیمی و تبخیرتعرق در ناحیۀ خزری

Abstract

این تحقیق با هدف مشاهدۀ روند تغییرات پارامترهای اقلیمی و تبخیرتعرق مرجع(ET₀) در ناحیۀ خزری شمال کشور صورت گرفت. با استفاده از داده‌های هواشناسی ایستگاه‌های هواشناسی همدیدی گرگان، قائم‌شهر، بابلسر، رامسر و انزلی در یک دورۀ درازمدت (2008-1961) و به کمک نمایۀ خشکی دومارتن، پنج منطقۀ اقلیمی در این ناحیه شناسایی و با استفاده از فرمول فائو پنمن - مانتیث، مقدار ET₀ برای هر یک از اقلیم‌ها محاسبه شد. براساس شاخص دومارتن، از شرق به غرب، گرگان دارای اقلیم مدیترانه‌ای، قائم‌شهر دارای اقلیم نیمه‌مرطوب، بابلسر دارای اقلیم مرطوب، رامسر دارای اقلیم خیلی مرطوب نوع (الف) و انزلی دارای اقلیم خیلی مرطوب نوع (ب) تشخیص داده شدند. در بیشتر ایستگاه‌ها، دمای هوا در نیم قرن گذشته روند افزایشی معنی‌داری نشان داده، به‌طوری‌ که طی بیست سال اخیر، میانگین دمای ناحیۀ رویشی خزری، 74/0 درجۀ سانتی‌گراد افزایش یافته است. سرعت باد در کلیه ایستگاههای مورد مطالعه روند افزایشی معنی‌داری داشته و طی دو دهۀ اخیر به‌طور متوسط در ناحیۀ خزری، 1/1 متر بر ثانیه افزایش نشان داده است. مقدار ET₀نیز در طی این دوره، به‌طور متوسط 4/0 میلی‌متر در روز افزایش داشته و در نهایت شاخص خشکی دومارتن از 5/39 به 8/36 کاهش یافته است. تغییر پارامترهای اقلیمی و ET₀به‌شدت بر فعالیت اکوسیستم‌های طبیعی و مصنوعی ناحیۀ رویشی خزری اثرگذار است و بنابراین، مدیران در برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای آینده، باید این تغییرات را مدنظر قرار دهند.