تأثیر عوامل اقلیمی دما و بارش بر الگوی رویش شعاعی راش و بلند‌مازو در ارتفاعات رشته‌کوه البرز مرکزی

Abstract

درختان در طول زندگی‌ به تغییرات محیطی واکنش نشان می‌دهند. یکی از روش‌های بررسی واکنش درختان به متغیرهای محیطی، بررسی تغییرات حلقه‌های رویش درختان با استفاده از علم گاه‌شناسی درختی است. دما و بارندگی مهم‌ترین عوامل اقلیمی تأثیرگذار و محدودکننده در رشد درختان هستند. در تحقیق حاضر، اثر دما و بارندگی بر رویش سالانۀ گونه‌های راش شرقی (<em>Fagus orientalis </em>Lipsky) و بلندمازو (Q<em>uerscus castaneifolia </em>C.A. Mey) بررسی شد. جمع‌آوری نمونه‌های رویشی از جنگل‌های بخش2 نکا و هفت‌خال 2، واقع در بخش مرکزی دامنۀ شمالی رشته‌کوه البرز، از سه طبقۀ ارتفاعی (450، 900 و 1380 متر از سطح دریا) توسط متۀ سال‌سنج از دو جهت تنه درخت انجام شد. اندازه‌گیری پهنای حلقه‌های رویشی، با دقت 1/0 میلی‌متر، توسط بینوکولار و میز اندازه‌گیریLINTAB6 انجام گرفت و سپس سری‌های زمانی حاصل تحلیل شد. نتایج نشان داد که ارتفاع تأثیر معنی‌داری در تعیین میانگین رویش بلندمازو و راش دارد. درختان در سه ارتفاع واکنش‌های متفاوتی به دما و بارندگی سالیانه داشتند. بلندمازو بیشتر از راش به تغییرات اقلیمی حساسیت نشان داد. دما در ماه‌های پیش از شروع فصل رشد اثر منفی بر رویش درختان بلندمازو در ارتفاع بالابند و اثر مثبت بر رویش این درختان در ارتفاع میان‌بند و پایین‌بند داشت. در هر سه ارتفاع، بارندگی خرداد همبستگی مثبتی با رویش بلندمازو نشان داد. درختان راش در ارتفاع بالابند رابطۀ مثبتی با بارندگی اسفند پیش از رویش و بارندگی فصل تابستان نشان دادند، اما در ارتفاع پایین‌بند همبستگی معنی‌داری بین رویش راش و اقلیم مشاهده نشد.