اثر بستر کشت در افزایش مقاومت به تنش خشکی در گونۀ توت آمریکایی (Maclura pomifera L.)

Abstract

توت آمریکایی (<em>Maclura pomifera </em>L.)بومی آمریکای مرکزی و دارای ارزش‌های زینتی، اکولوژیکی و دارویی متعدد است. در پژوهش حاضر اثر بسترهای مختلف کشت شامل کود حیوانی، ورمی‌کمپوست و کنجالۀ کنجد بر میزان رشد و افزایش مقاومت دانهال‌های توت آمریکایی تحت تنش خشکی بررسی شد. این آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی، شامل چهار سطح بستر کشت (1. خاک زراعی (شاهد)؛ 2. 70 درصد خاک زراعی+30 درصد ورمی‌کمپوست؛ 3. 70 درصد خاک زراعی+ 30 درصد کود حیوانی کاملاً پوسیده؛ و 4. 80 درصد خاک زراعی+ 20 درصد کنجالۀ کنجد) و خشکی در سه سطح شامل 1. بدون تنش (شاهد) (90 درصد تخلیۀ مجاز رطوبتی)؛ 2. تنش ملایم (55 درصد تخلیۀ مجاز رطوبتی)؛ و 3. تنش شدید (35 درصد تخلیۀ مجاز رطوبتی)، روی نهال‌های یکسالۀ توت آمریکایی هر کدام با سه تکرار در فروردین 1396 در مزرعۀ دانشگاه یزد انجام گرفت. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که خشکی به‌طور معنی‌داری ارتفاع، قطر یقه، وزن تر و خشک برگ دانهال‌ها و جذب عناصر غذایی را کاهش داد، درحالی ‌که فعالیت آنزیم آسکوربات‌پراکسیداز افزایش یافت. استفاده از بسترهای کشت اصلاح‌شده در شرایط بدون تنش به‌طور معنی‌داری صفات رویشی و جذب نیتروژن و فسفر را افزایش داد. در میان بسترهای استفاده‌شده، ترکیب خاک زراعی با کود حیوانی و کنجالۀ کنجد بیشترین تأثیر را در افزایش ارتفاع، وزن تر و خشک برگ و جذب نیتروژن و فسفر نشان دادند. بیشترین غلظت آنزیم آسکوربات پراکسیداز در خاک زراعی با 30 درصد ورمی‌کمپوست در زمان تنش خشکی شدید حاصل شد. به‌طور کلی، تقویت بستر کشت به‌ویژه با کود حیوانی و کنجالۀ کنجد سبب افزایش مقاومت این گیاه به تنش خشکی و افزایش معنی‌دار رشد آنها شد.