ویژگی‌های ساختاری گونۀ اُرس (Juniperus excelsa) در جنگل‌های کوهستانی دامنۀ جنوبی البرز (پژوهش موردی: منطقۀ آتشگاه کرج)

Abstract

با توجه به کم بودن مطالعات ساختاری در جنگل‌های اُرس (<em>Juniperus </em><em>excelsa</em>) در ناحیۀ رویشی ایران-تورانی و لزوم مطالعات ساختاری برای شناخت، احیا و توسعۀ این جنگل‌ها، پژوهش حاضر با هدف بررسی ویژگی‌های ساختاری جنگل‌های اُرس واقع در دامنۀ جنوبی البرز (منطقه آتشگاه شهرستان کرج) انجام گرفت. بدین منظور با طراحی شبکه‌ای با ابعاد 50 ×50 متر و تعیین مختصات تمام درختان به‌روش فاصله-آزیموت، قطر‌ تاج‌پوشش درختان در توده‌ای به مساحت 9/15 هکتار برداشت شد. به‌منظور بررسی ویژگی‌های ساختاری این توده، از شاخص‌های فاصله تا نزدیک‌ترین همسایه (بررسی تراکم درختان)، کلارک و اوانز و زاویۀ یکنواخت (تنوع موقعیت مکانی)، مینگلینگ (آمیختگی)، اختلاف ابعاد (تنوع ابعاد درختان)، رقابت تاجی (رقابت تاجی درختان) بین پایه‌های اُرس و نیز شاخص <em>S</em> برای مطالعۀ سطح تنوع درختی استفاده شد. نتایج نشان داد که الگوی مکانی و چیدمان درختان اُرس در کنار یکدیگر یکنواخت بوده و از نظر تنوع درختی، خالص و فاقد هر گونه آمیختگی درختی است. همچنین، شاخص رقابت تاجی 48/0 (بدون واحد) به‌دست آمد که نشان‌دهندۀ رقابت تاجی پایین در این توده است. شاخص <em>S</em> که بیانگر سه جنبۀ مختلف ساختار (تنوع موقعیت مکانی، تنوع گونه‌ای و تنوع ابعاد) است، با ارزش 227/0، نشان می‌دهد که تودۀ مورد مطالعه دارای سطح تنوع‌ درختی پایینی است. نتایج این نوع مطالعات را می‌توان به‌منظور معرفی الگویی مدیریتی برای حفظ، احیا و توسعۀ این جنگل‌ها که دارای اکوسیستم‌هایی حساس و شکننده‌اند، به‌کار گرفت.