تأثیر تاج درخت بنه (Pistacia atlantica) بر پراکنش مکانی خصوصیات شیمیایی خاک (مطالعۀ موردی: منطقۀ سروآباد کردستان)

Abstract

در اکوسیستم‌های خشک و نیمه‌خشک، تک‌درختان تأثیر مهمی بر خصوصیات خاک داشته و تعیین‌کنندۀ ساختار جوامع میکروبی و علفی خاک در زیر تاج درخت بوده که عملکرد این نوع اکوسیستم‌ها را تحت تأثیر خود قرار می‌دهند. هدف از این تحقیق، بررسی تأثیر تاج درخت بنه (<em>Pistacia atlantica </em>Desf.var<em>.Kurdica</em>) بر ویژگی‌های عناصر غذایی خاک (کربن آلی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم)، لیتیم و سدیم است. در این تحقیق، نمونه‌های خاک در زیر و اطراف یک درخت بنه در منطقۀ سروآباد کردستان برداشت شد. نمونه‌ها در یک محدودۀ 20×20 متری به فواصل 2 متر و سپس در 5 محدودۀ 2×2 متری به فواصل 50 سانتی‌متر در زیر و اطراف یک درخت بنه و از 5 سانتی‌متر اول خاک برداشت شدند. به‌منظور تجزیه و تحلیل پراکنش و تغییرات مکانی متغیر‌های خاک از روش زمین‌آمار استفاده شد. نتایج نشان داد که مقدار کربن آلی و نیتروژن خاک در زیر تاج درخت نسبت به نواحی اطراف بیشتر است. مقدار فسفر نیز در زیر تاج درخت بیشتر از نواحی اطراف بود و سطحی فراتر از تاج درخت را پوشش می‌داد. پتاسیم با افزایش فاصله از پایۀ درخت کاهش یافت. سدیم الگوی پراکنش متوسطی در ارتباط با تاج درخت داشت، در حالی‌که لیتیم الگوی مکانی پراکنده‌ای را نشان داد. به‌نظر می‌رسد که پراکنش لیتیم مستقل از موقعیت درخت باشد. نتایج به‌دست‌آمده این فرضیه را تأیید می‌کند که تفاوت در خصوصیات شیمیایی عناصر غذایی خاک، منجر به پراکنش‌های مکانی متفاوتی در زیر تاج درخت و با توجه به نوع گونۀ درختی می‌شود.