شناسایی بذرهای درختان جنگلی داغداغان ( Celtis) بر اساس خصوصیات آندوکارپ میوه

Abstract

درخت داغداغان یکی از گونه‌های با ارزش اکولوژیکی است که در رشته کوه‌های البرز و زاگرس پراکنش دارد. میوۀ این گونه به‌صورت شفت است و در مرحلۀ رسیدن کامل، به رنگ زرد یا سیاه دیده می‌شود. این تنوع در رنگ یکی از موانع تشخیص بذرهای درخت داغداغان است. به منظور شناسایی صفت‌های مناسب در تفکیک بذرهای گونه‌های داغداغان در ایران، صفت‌های متفاوتی مورد ارزیابی قرار گرفته شد. در این میان، صفت آندوکارپ میوه از ارزش تفرقی بیشتری برخوردار بوده است. در این تحقیق، چهار گونه از بذرهای درختان داغداغان که در ایران از مناطق مختلف رویشی گزارش شده، مورد بررسی قرار گرفت. خصوصیات به‌کار گرفته‌شدۀ آندوکارپ میوه عبارتند از رنگ، ابعاد، شکل، تعداد و اشکال برجستگی‌های موجود در سطح آندوکارپ به انضمام حلقه‌های در‌بر‌گیرنده (Rim). نتایج نشان داده است که بذر گونۀ <em>C</em>.<em> glabrata</em> به دلیل داشتن آندوکارپ با سطح صاف و دو عدد حلقۀ در برگیرنده، به‌راحتی قابل تفکیک است. همچنین بذر گونۀ <em>C. australi</em>s به لحاظ آندوکارپ تخم‌مرغی با یک منقار در انتها، قابل شناسایی است. از لحاظ خصوصیات آندوکارپ بین<em>C. caucasica</em> و <em>C. tournefortii</em> شباهت‌های زیادی وجود دارد و به‌منظور شناسایی بذر این دو گونه، باید صفات تکمیلی دیگری را در نظر گرفت. نتایج کلی نشان می‌دهد که در جنس داغداغان بذر و آندوکارپ متعلق به گونه‌هایی که در رویشگاه مساعدتر پراکنش دارند، بزرگ‌تر از آندوکارپ گونه‌های متعلق به رویشگاه‌های خشک است. صفت رنگ و شکل آندوکارپ را به‌عنوان بهترین صفت شناسایی، می‌توان در نظر گرفت. همچنین به‌منظور تفکیک بذر گونه‌های داغداغان ایرانی، می‌توان کلید شناسایی تهیه کرد.