تشخیص منابع تأمین رطوبت و مسیر دقیق حرکت توده‌های هوای مرطوب مؤثر بر بارش‌های سیل‌آسا در غرب و جنوب ایران (مطالعه موردی: سیل 7 و 20 آبان 1394)

Abstract

هدف مطالعه حاضر، بررسی منابع رطوبت و مسیر حرکت آن برای دو رویداد سیل شدید در غرب و جنوب ایران است. برای این هدف از الگوریتمی استفاده شده است که در سال­های اخیر برای بررسی انتقال رطوبت از نواحی حاره­ای به عرض­های میانی توسعه داده شده است. بارش­های سیل‌آسای منتخب در غرب و جنوب ایران به‌ترتیب روزهای 6 تا 9 آبان 1394 (28 تا 31 اکتبر 2015) و 19 تا 21 آبان 1394 (10 تا 12 نوامبر 2015) رخ‌داده­اند که خسارت­های سنگینی را برجای­گذاشتند. داده­های مورد استفاده در این پژوهش، داده­های تحلیل شدهGFS با قدرت تفکیک نیم درجه در راستاهای طول و عرض جغرافیایی بودند که برای محاسبه انتگرال قائم بزرگی شار افقی بخار آب به‌کار­رفتند. علاوه‌بر‌این، مؤلفه­های مداری و نصف‌النهاری شار نیز جهت بررسی بیشتر ترسیم و تحلیل شده­اند. نتایج نشان داد که برای سیل غرب ایران، دریای عرب و دریای سرخ تقریباً سهم یکسانی در تأمین منبع رطوبت بارش رخداده دارند ولی مسیر حرکت بیانگر این است که منبع اصلی و مسیر حرکت رطوبت از سوی دریای سرخ است. اما برای سیل جنوب ایران، منبع اصلی تأمین رطوبت در روزهای قبل از بارش، نواحی جنوبی دریای سرخ است ولی در روزهایی که با بارش همراه بوده است، خلیج فارس نقش اساسی در تأمین رطوبت آن دارد و دریای سرخ و دریای عرب در زمان بارش نقش مهمی در تأمین رطوبت ندارند.