بست‌نشینی در دوره صفویه

Abstract

بست­ نشینی در برخی مکان­ های مذهبی و دارای قداست از نظر مردم، یکی از راه­های حفظ امنیت فردی بوده که کسانی به آن متوسل می­ شده­اند. منابع دوره صفویه به ­روشنی اطلاعات بایسته ­ای از مرسوم بودن بست­ نشینی و چگونگی آن یا اماکن بست به­ دست نمی­ دهند، اما براساس همان اخبار اندک و گزارش­هایی که سفرنامه­ نویسان اروپایی ارائه کرده ­اند دریافت می­شود که در این دوره اگرچه نه به گستردگی دوره قاجاریه، مکان­ هایی به ­عنوان بست معروف بوده و کسانی در آنها بست نشسته­ اند. در این مقاله، به­ روش توصیفی- تحلیلی، پدیده بست­ نشینی در دوره صفویه بررسی شده و مکان­ها و تأسیساتی که بست بوده و نمونه­ هایی از بست­ نشینی در آنها تشریح شده است. یافته پژوهش بیان­گر این نکته است که برخی بناها و نهادهای مذهبی و برخی تأسیسات سیاسی و اداری در این دوره جایگاه بست بوده که نقش امنیتی حفظ جان ستم­دیدگان را در برابر مظالم دستگاه حکومتی ایفا می­کردند؛ اما این پدیده گسترش چندانی همانند دوره قاجاریه نداشته است.