ارزیابی خطر فرسایش با استفاده از مدل کورین در حوضۀ خارستان، استان فارس

Abstract

فرسایش خاک تأثیرات جدی زیست‌محیطی بر منابع آب و خاک، نظیر رسوب‌زدایی بیش از حد به‌ویژه در اراضی شیب‌دار و خاک‌های فرسایش‌پذیر در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌گذارد. مدل‌های ارزیابی خطر فرسایش خاک مبتنی بر سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS) نقش مهمی در برنامه‌ریزی برای حفاظت از خاک دارند. در همین راستا در مطالعۀ حاضر ریسک پتانسیل و واقعی فرسایش در منطقۀ خارستان با استفاده از مدل کورین در تلفیق با GIS و RS بررسی شد. از مدل رقومی ارتفاع (DEM) برای استخراج نقشۀ شیب و از تصاویر لندست 7 مربوط به سال 2017 برای تهیۀ نقشۀ پوشش زمین در محیط نرم‌افزار ENVI5.3 استفاده شد. در این مطالعه، نقشۀ کاربری اراضی با استفاده از روش طبقه‌بندی نظارت‌شده استخراج شد. از اطلاعات 12 پروفیل برای بررسی بافت، عمق و درصد سنگ و سنگریزه خاک استفاده و نقشۀ آن‌ها در نرم‌افزار ArcGIS10.3 تهیه شد. در ابتدا برای تهیۀ نقشۀ فرسایش‌پذیری از خصوصیات فیزیکی خاک (بافت، عمق و سنگ و سنگریزه) و فرسایندگی از شاخص‌های رطوبتی فورنیه و خشکی بگنولز-گوسن استفاده شد. سپس از ترکیب نقشه‌های فوق با شیب و پوشش زمین نقشۀ ریسک پتانسیل و واقعی فرسایش تهیه شد. نتایج مطالعۀ حاضر نشان داد از نظر ریسک پتانسیل منطقه به‌ترتیب دارای 125/29%، 8/29% و 07/41% ریسک کم، متوسط و زیاد بود، درحالی‌که از نظر ریسک واقعی به‌ترتیب 14/31%، 11/31% و 78/37% از منطقه در کلاس‌های کم، متوسط و زیاد واقع شده است. در کل، منطقۀ مورد مطالعه از نظر خطر فرسایش بیشتر در کلاس متوسط تا زیاد قرار گرفته است. مناطق با خطر واقعی فرسایش کم و متوسط در بخش جنوبی، مرکزی و شرقی منطقه و مناطق با خطر واقعی زیاد جنوب شرق، غرب و شمال ‌غربی منطقه واقع شده است.