ارائه یک شاخص برای ارزیابی تاب‌آوری شبکه‌ حمل و نقل در شرایط بحران با استفاده از مفهوم کوتاهترین درخت گسترش توسعه یافته

Abstract

عملکرد مناسب شبکه در ارتباط مستقیم با میزان دسترسی و امکان برقرای ارتباط با فعالیت‌های مختلف است. چنانچه یک شبکه حتی در زمان عادی عملکرد مطلوب و قابل قبولی داشته باشد به دلایل مختلف عملکرد مطلوب آن قابل تسری به وضعیت پس از بحران نخواهد بود. لذا یکی از راه‌کارهای اصولی برای پیش‌گیری از آسیب شبکه حمل و نقل و مدیریت اصولی در برابر وقوع بلایای مختلف مطالعه و بررسی دلایل تنزل عملکرد شبکه حمل ونقل است. از شاخصه‌های مهم عملکردی یک شبکه می‌توان به مساله کوتاه‌ترین درخت گسترش در شبکه اشاره نمود که پیوستگی شبکه را نشان می‌دهد. در این پژوهش با استفاده از مفهوم کوتاهترین درخت گسترش به بررسی تاب-آوری شبکه‌های حمل و نقل در شرایط بحران پرداخته می‌شود و هدف از آن تعیین نقاط ضعف و قوت شبکه با تعریف یک شاخص تاب‌آوری جدید است. این پژوهش با بررسی شبکه شریانی راه‌های کشور به تفکیک استان‌ها، به ارزیابی وضعیت آن و پاسخ به شناسایی میزان قابلیت تاب‌آوری آن‌هاست. نتایج بدست آمده نشان می‌دهد که سهم زیادی از کمان‌های شبکه راه‌های هر استان در کوتاه ترین درخت گسترش آن استان قرار دارند؛ به طوری که به عنوان نمونه در استان تهران به عنوان پایتخت کشور نسبت کمان‌های موجود در کوتاهترین درخت گسترش به کل 73 درصد و نسبت طول کمان‌های استان که در حداقل درخت دربرگیرنده قرار می‌گیرند به کل طول کمان‌های استان 78 درصد است. نتایج نشان می‌دهد که قسمت عمده‌ای از شبکه راه‌های شریانی کشور نیاز به دقت و برنامه‌ریزی پیش از وقوع هرگونه بحرانی دارند.