درک جامعه‌شناختی رابطۀ مناسبات کاری و انسجام اجتماعی در محیط

Abstract

هدف: روابط کار صنعتی همواره درگیر تنش‌های مختلفی بوده است. بررسی این رابطۀ تنش‌آمیز در بنگاه‌های اقتصادی زمینه‌ای برای شناخت وجوهی از وضعیت انسجام اجتماعی در جامعۀ ایران است. این تحقیق با هدف بررسی وضعیت روابط کار و انسجام اجتماعی در بنگاه‌های اقتصادی انجام شده است. روش: روش به کارگرفته‌شده در این تحقیق، روش ترکیبی است. یافته‌ها: یافته‌ها نشان می‌دهد که تنش و اختلافات کارگری و کارفرمایی و رشد قراردادهای موقت و متعاقب آن، افزایش سهم نیروی کار قراردادی انسجام اجتماعی را تهدید می‌کند. احساس بی‌ثباتی و تبعیض فزاینده و وجود محیط پرتنش کار به رشد احساس بیگانگی نیروی کار با منافع بنگاه منجر می‌شود. همین احساس در میان کارفرمایان نیز به‌صورت دیگری ایجاد می‌شود. به‌علت ضعف نهادهای حل‌اختلاف و تشکل‌های کارگری و کارفرمایی، اختلافات می‌تواند به‌سرعت تبدیل به تنش شود. نتیجه: روابط کار در ایران به‌نحوی سازمان یافته است که به کاهش و سست‌شدن انسجام اجتماعی کمک می‌کند. کنش‌های دو طرف که بر مبنای پیگیری و به حداکثر رساندن منفعت شخصی و گروهی سامان یافته است، اصل روابط کار منعطف زمینه‌ساز انسجام اجتماعی را نقض می‌کند. در این رابطه به‌جای اینکه هر دو طرف بخشی از منافع خود را معطوف به ‌طرف دیگر کند تا منافع مشترک را به حداکثر رسانند و درصدد به حداکثر رساندن منافع خود باشند؛ پدیده‌ای که به آن تنش و تضاد در روابط سازمانی و صنعتی گفته می‌شود‌، انسجام اجتماعی در محیط کار را با چالش مواجه کرده است.