ارائۀ الگوی توسعۀ فرهنگ تخصصی تأمین اجتماعی (مورد مطالعه: روابط میان‌‏فرهنگی حاکمیت و سازمان تأمین اجتماعی ایران)

Abstract

هدف: امروزه بحران صندوق‏‌های بازنشستگی به‌‌مثابۀ یک ابربحران اقتصادی ایران مطرح شده است؛ بحرانی که بخش مهمی از علل بروز آن اجرای خط‏‌مشی‌‏های رفع تکلیفی حاکمیت، متأثر‏ از فقدان گفتمان تأمین اجتماعی بوده است. ازاین‌‏رو، هدف پژوهش ارائۀ الگویی کاربردی، برای پاسخ به ‏این سؤال است که چگونه می‏‌توان با توسعۀ فرهنگ تخصصی بیمه‏‌های اجتماعی بر فقر نظری و یأس عملی حاکم بر این حوزه غلبه کرد. روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و روش تحقیق آن مطالعۀ اسنادی است. یافته‌ها و نتیجه: بر اساس یافته‌های تحقیق، موفقیت خط‌‏مشی‌‏های نظام بازنشستگی بر پایۀ توسعۀ فرهنگ تخصصی را می‌‏توان در سه ‏لایۀ: پایبندی حاکمیت به عوامل بنیادین گفتمان تأمین اجتماعی، فهم و شناخت صحیح آن و شکل‌‏گیری نظام حکمروایی گفتمان‌‏محور تبیین کرد. یکی از هفت سطح مهم این الگوی سه‏‌لایه شکل‏‌گیری گفتمان بیمه‌‏ای مبتنی‏ بر مدل توسعۀ فرهنگی ادگار شاین بود که دارای سه زیرلایۀ: الف) اصول (از جمله پنج اصل نظام تأمین اجتماعی: کاهش نابرابری‌‏ها، بهبود رفاه انسانی، حق شهروندی، بازتوزیع درآمدها، تقویت همبستگی اجتماعی و 12 اصل نظام بازنشستگی)؛ ب) ارزش‌‏ها در سه سطح: اجتماعی-فرهنگی (از جمله: تربیت و رشد نیروی انسانی کشور)، سیاسی (از جمله ترجیحات اقتصاد سیاسی) و اقتصادی (از جمله بازتوزیع بین‏‌نسلی و بین‏‌قشری) با هشت مؤلفه؛ ج) مصنوعات فرهنگ (از جمله شکل‌‏گیری گفتمان بیمه‌‏ای هدفمند) با چهار مؤلفه است. بر اساس یافته‌های پژوهش پیشنهادات کاربردی در حوزه‌‏های مختلف همچون همگرایی، گذر از ایده به فهم مشترک گفتمانی، سازمان مشارکتی، تضمین پایداری و یادگیری سازمانی ارائه شد. همچنین تلاش شد تا افزون بر ساختار مرسوم، تحلیلی از روند فراز و فرودهای شکل‏‌گیری گفتمان تأمین اجتماعی در اعصار پسامشروطه و پهلوی اول، پهلوی دوم و جمهوری اسلامی ارائه گردد.