ویژگی‌های آناتومی، بیومتری، فیزیکی و شیمیایی چوب درخت بارانک (مطالعه‌ی موردی: جنگل های سنگده مازندران)

Abstract

مطالعات بنیادی بر روی چوب درختان و درختچه‌های جنگلی می‌تواند امکان استفاده از آنها را در مصارف مختلف آشکار سازد، یا منجر به ایجاد بانک اطلاعاتی گونه‌های مختلف چوبی کشور ‌شود. بارانک (Sorbus tominalis L.) از گونه‌های درختی کمیاب و با ارزش جنگل‌های هیرکانی و ارسباران است. در این مطالعه برخی ویژگی‌های آناتومی، بیومتری، فیزیکی و شیمیایی چوب درخت بارانک مورد بررسی قرار گرفته است. نمونه های مورد استفاده در این تحقیق از دیسک درختان قطع شده در جنگل‌های سنگده استان مازندران تهیه شدند. بررسی ها نشان داد درخت بارانک دارای چوبی بسیار فشرده و متراکم (با دانسیته kg m-3832) و همکشیدگی بالایی (83/15 درصد) است. چوب بارانک به علت نبود مرز مشخص بین حلقه‌های سالانه به طور ظاهری نقوش برجسته‌ای ندارد. این چوب از نظر آناتومی کاملاً پراکنده آوند بوده و عناصر آوندی آن اغلب منفرد می‌باشند. آوند‌ها بلند و باریک بوده و اثری از آنها با چشم غیر مسلح در برش عرضی چوب دیده نمی‌شود. مرز حلقه‌های رویشی در این چوب تنها با دو تا سه ردیف فیبر فشرده‌ی چوب پایان قابل تمایز است. پره‌های چوبی ناهمگن و اغلب دو ردیفه و گاهی تک ردیفه هستند و نقش خاصی در برش‌های مختلف چوب ندارند. الیاف این گونه از نوع فیبر تراکئید بوده و میانگین طول و ضخامت دیواره آنها به ترتیب 1575 و 33/9 میکرون اندازه‌گیری شد. میانگین مقادیر سلولز، لیگنین، مواد استخراجی و خاکستر این چوب نیز به ترتیب 8/49، 9/18، 3/2 و 8/0درصد بود. حفظ گونه‌های با ارزش جنگل‌های شمال از جمله بارانک، باید در دستور کار متولیان منابع طبیعی قرار بگیرد.