جریان کلامی امامیه در شهر عسکر مُکرَم (در میانۀ مدرسۀ کوفه و بغداد)

Abstract

این مقاله با هدف نشان دادن خط کلامی امامیه در شهر «عسکر مُکرَم» در بازۀ زمانی سده‌‌های سوم و چهارم سامان یافته است. غرض اصلی از این پژوهش، بازشناسی و بازخوانی لایه‌‌های پنهان و ناشناختۀ تاریخ تفکر امامیه در سده‌‌های نخستین است و این پژوهه با این پرسش دنبال می‌‌شود که فعالیت‌ها و نقش‌آفرینیِ متکلمان امامی در عسکر مکرم به چه میزان بوده است؟ به نظر می‌رسد در میان اکثریت معتزله که در شهر عسکر مکرم در منطقۀ خوزستان فعال بودند، شماری از متکلمان امامیه نیز بودند که جریان کلامی امامیه در آن دیار را رهبری می‌‌کردند. هرچند اندیشمندان امامیِ یادشده به دلیل تعاملاتشان با معتزلیان در پاره‌‌ای از موضوعات کلامی با آنان هم‌‌فکر بودند، ولی در مسئله امامت، تا حدی موفق شدند دیدگاه معتزلۀ بصره دربارۀ افضلیت امیرمؤمنانj را تغییر دهند. برجسته‌سازیِ اهمیت این شهر در عرصۀ کلام امامیه در میانۀ دو مدرسۀ کوفه و بغداد، یکی از نتایج این تحقیق به شمار می‌‌آید.