بررسی تاریخی بازتاب مبانی کلامی مفسران در تفسیر «آیۀ خلود»

Abstract

<span style="font-size: small;">مسئله «خلود» در آیۀ 107 سورۀ «هود» با استثنای مشیت الهی همراه شده است که ذیل آن مفسران مسلمان دربارۀ خلود کافران در عذاب، اتفاق نظر داشته و خلودِ اهل کبائر از مؤمنین، نزد آن‌ها محل اختلاف است. پرسش مقالۀ پیش‌رو این است که آیا مفسران اشعری، معتزلی و امامی در تفسیر آیۀ خلود (هود: 107) متأثر از مذاهب کلامی خویش بوده‌اند یا آن‌که در مواردی، از اصول مذهب کلامی خویش عدول کرده‌اند؟ تحقیق حاضر بیان‌گرِ این نکته است که مفسران معتزلی و امامی در سده‌های مختلف تاریخی از گذشته تا به امروز متأثر از اندیشه‌های کلامی خویش بوده‌اند. مفسران اشعری متقدم تا قرن دهم نیز کاملاً متأثر از مذهب کلامی خویش به تفسیر آیه پرداخته‌اند، اما مفسران متأخر اشعری در قرن سیزدهم و چهاردهم در کتب خویش از تفسیر رایج میان اشاعره عدول کرده‌ و در چارچوب جدیدی به تفسیر آیه پرداخته‌اند.</span> <span style="font-size: small;"><strong> </strong></span> <span style="font-size: small;"> </span>