بررسی اثرات مخرب گردشگری در شهرستان طرقبه شاندیز با کاربرد مدل تخریب

Abstract

توسعه گردشگری پیامدهای مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیط‌زیستی در محیط پذیرنده ایجاد می‌کند. گردشگری در شهرستان طرقبه شاندیز به دلیل نزدیکی به کلانشهر مشهد، برخورداری از آب و هوای مطلوب و وجود چشم‌اندازهای زیبا و بکر، در سال‌های اخیر به‌شدت رو به گسترش نهاده است. این تحقیق با هدف بررسی پیامدهای توسعه گردشگری در این شهرستان انجام شده است که برای این منظور مدل تخریب به کار رفت. نخست محدوده مرز شهرستان به 94 شبکه 1600 هکتاری تقسیم و با استفاده از نقشه کاربری سرزمین، مشاهده‌های میدانی و نظرات کارشناسی، عوامل تخریب ناشی از فعالیت‌های گردشگری شناسایی و شدت آنها تعیین شد. سپس، آسیب‌پذیری اکولوژیک و تراکم فیزیولوژیک محاسبه و پس از آن با استفاده از رابطه تخریب، ضرایب تخریب به‌دست آمد. در نهایت کلیه شبکه‌ها بر اساس نظریه فازی به 3 محدوده با توانایی توسعه بیشتر، نیازمند بازسازی و غیر قابل توسعه تقسیم شدند. می‌توان گفت فعالیت‌هایی مانند تغییر کاربری از یک سو و از سوی دیگر زباله‌ریزی و آلودگی رودخانه‌ها به منطقه از عوامل اصلی تخریب هستند. از مجموع 94 شبکه، 21 شبکه به دلیل وجود گسل‌ها و 16 شبکه به‌دلیل قرار گرفتن در محدوده منطقه حفاظت‌شده بینالود، غیرقابل توسعه می‌باشند. 46 شبکه دارای اولویت‌های اول تا سوم توسعه فعالیت‌های گردشگری هستند که دارای تراکم فیزیولوژیک پایین‌ بوده و 11 شبکه نیز به دلیل تراکم فیزیولوژیک بالا و شدت زیاد عوامل مخرب گردشگری، دارای ضرایب تخریب بالا بوده و نیازمند بازسازی هستند. بنابراین، باید از هرگونه توسعه بدون برنامه‌ریزی در آینده در این قسمت‌ها، خودداری شود.