آثار آنی آتش‌سوزی سطحی بر جامعه پرندگان جنگلی

Abstract

در این تحقیق، تغییرات جامعه پرندگان جنگلی و متغیرهای محیط‌زیستی در دو عرصه جنگلی سوخته و نسوخته در جنگل فاضل‌آباد گرگان در سال 1390 مورد بررسی قرار گرفت. پرندگان و متغیرهای محیط‌زیستی با روش نمونه‌برداری مسافتی مورد بررسی قرار گرفتند. در هر یک از 80 نقطه نمونه‌برداری (40 نقطه نمونه‌برداری در عرصه جنگلی سوخته و 40 نقطه نمونه‌برداری در عرصه جنگلی نسوخته) پرندگان در فاصله شعاعی 25 متری و متغیرهای زیستگاهی در فاصله شعاعی 5 متری از هر یک از نقاط نمونه‌برداری شدند. در فصل تولیدمثلی که مقارن با اولین بهار پس از وقوع آتش‌سوزی بود، تنوع و تراکم کل پرندگان در عرصه جنگلی سوخته بیشتر از عرصه جنگلی نسوخته بود. گونه‌های چرخ‌ریسک بزرگ (56/1±18/10)، چرخ‌ریسک پس‌سر سفید (51/0±50/3)، سهره جنگلی (57/4±46/15) و توکای سیاه (08/0±57/3) که در گروه پرندگان دانه‌خوار درخت‌زی قرار دارند، دارای تراکم بیشتر در عرصه جنگلی سوخته بودند در حالی‌که گونه‌های کمرکلی جنگلی (15/2±53/11)، دارکوب خال‌دار بزرگ (03/0±27/1) و مگس‌گیر سینه‌سرخ (03/0±91/1) که متعلق به گروه پرندگان آشیان حفره‌ای هستند، دارای تراکم بیشتر در عرصه جنگلی نسوخته بودند. نوع رفتار تغذیه‌ای و آشیانه‌سازی پرندگان بر واکنش آن‌ها در برابر آتش‌سوزی موثر بود. پرندگان آشیان حفره‌ای در برابر آشفتگی و تغییر زیستگاه آسیب‌پذیرتر بودند. هم‌چنین، نتایج نشان‌دهنده اهمیت زمان سپری شده از وقوع آتش‌سوزی بود. عوامل بروز آتش‌سوزی جنگلی باید شناسایی شود و از طریق روش‌های مدیریتی صحیح، تحت کنترل قرار گیرد.