کاربرد روش دومرحله‌ای هکمن در بررسی عوامل مؤثر بر ارزش تفرجی منطقه کوهستانی درکه

Abstract

افزایش جمعیت و توسعه شهرنشینی در سالهای اخیر موجب افزایش تقاضا برای استفاده تفرجی از فضاهای طبیعی می‌شود. از آنجا که این دسته از فضاها بیشتر در زمره کالاهای عمومی با دسترسی آزاد قرار دارند، اغلب بازدیدکنندگان از ارزش واقعی تفرج در این فضاها غافل‌اند و این موضوع به طور معمول منجر به عدم استفاده بهینه و مطلوب از این مکان‌ها می‌شود. در تحقیق حاضر، ارزش تفرجی منطقه کوهستانی درکه واقع در شمال تهران با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط برآورد شد. به‌همین منظور240 پرسشنامه برای استفاده تفرجی از سایت مورد نظر، تکمیل شد. به‌منظور تمایز عوامل مؤثر بر تصمیم به تمایل به پرداخت ورودیه و میزان تمایل به پرداخت، از الگوی توبیت از روش دومرحله‌ای هکمن استفاده شد. با حذف پاسخ‌های ناقص و صفر اعتراض‌آمیز، 58 درصد از افراد حاضر به پرداخت ورودیه برای استفاده تفریحی از منطقه درکه بوده‌اند. نتایج الگوی هکیت نشان داد، متغیرهای سن و تغییر جغرافیایی محیط کار، فقط بر تصمیم پاسخگویان برای پرداخت ورودیه اثر معنی‌دار دارد. در حالی‌که سطح درآمد، تعداد افراد خانوار، نوع منزل مسکونی، میزان آلودگی در محیط کار و امکانات منطقه درکه، در مرحله اول (تصمیم برای تمایل به پرداخت) و همچنین در مرحله دوم (عمل بعد از تصمیم)، بر میزان تمایل به پرداخت پاسخگویان اثر معنی‌دار دارد. میانگین تمایل به پرداخت سالانه هر بازدیدکننده برابر با 8/3362 ریال و ارزش تفرجی هر هکتار از منطقه درکه در سال 1388 تقریباً برابر با پنجاه میلیون ریال برآورد شد. با توجه به میزان بالای ارزش تفریحی هر هکتار از منطقه درکه، ضروری است، مسئولان با برنامه‌ریزی صحیح، به حفظ و نگهداری مناطق تفریحی طبیعی همانند درکه توجه بیشتری کنند. این موضوع در کلانشهرهایی همانند تهران که بیشتر ساکنان آن مواجه با انواع آلودگی و کمبود فضای سبزند، از اهمیت بیشتری برخوردار است.