مؤلفه‌های اثرگذار در پیشگیری از تخلفات اجتماعی براساس قرآن کریم و روایات اسلامی

Abstract

زمینه و هدف: تخلفات و آسیب‌های اجتماعی از جمله ناهنجاری‌های جامعة انسانی هستند. این پژوهش به تعیین، تبیین و اولویت‌بندی آموزه‌های قرآنی و رواییِ بازدارنده از تخلفات و آسیب‌های اجتماعی پرداخته است. بنابراین هدف اصلی این پژوهش احصای مؤلفه‌های اثرگذار در پیشگیری از تخلفات اجتماعی بر اساس قرآن کریم و روایات اسلامی می‌باشد. روش‌شناسی: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، در زمرة تحقیق‌های توصیفی- تحلیلی و از نظر رویکرد از نوع آمیخته به‌شمار می‌رود. همچنین در پژوهش حاضر از روش مدل‌سازی ساختاری تفسیری استفاده شد. بنابراین اطلاعات اولیه با مراجعه به اسناد قرآنی گردآوری و مفاهیم مورد نیاز با روش تحلیل‌محتوا استخراج گردید. با پالایش و طبقه‌بندی مفاهیم، نمودار هندسیِ تعامل مؤلفه‌ها ترسیم شد، و ماتریس قدرت نفوذ و وابستگی مؤلفه‌های تحقیق ارائه گردید. یافته‌ها: در این پژوهش متغیرهای تقوا و خودکنترلی به‌ترتیب در ناحیة نفوذی قرار گرفتند، که نشان‌دهندة بیشترین میزان اثرگذاریِ متغیرهای یادشده در پیشگیری از تخلفات اجتماعی است. متغیرهای صبر و بردباری، عدالت و احسان، به سبب داشتن رابطة متقابل با دیگر متغیرها در ناحیة پیوندی قرار گرفتند. متغیر نظم و انضباط در ناحیة وابستگی قرار گرفت که نشان‌دهندة اثرگذاری حداقلی و اثرپذیری حداکثری آن در مدل پژوهش است. نتیجه‌گیری: بر اساس آموزه‌های قرآنی و روایی تقوا، خودکنترلی و صلاحیت‌های درونی مهم‌ترین مؤلفه‌هایی هستند که مانع بروز تخلف در اجتماع شده، و رعایت حقوق افراد را در تعاملات میان‌فردی تضمین می‌کنند.