احیای آداب سندپردازی صفوی در دورۀ جانشینان نادرشاه (1160-1210ق)

Abstract

هدف: تبیین احیای سنت‌ها و آداب سندپردازی صفوی در فرمان‌های صادرشده ازسوی جانشینان نادرشاه به‌عنوان یکی از موارد واکنش آنان به مقابلۀ نادرشاه با یادمان‌های صفوی. روش/ رویکرد پژوهش: داده‌ها از اسناد آرشیوی و منابع کتابخانه‌ای استخراج شده‌است. یافته‌ها و نتیجه‌گیری: نادرشاه افشار همواره در طول دوران قدرت خود با مشکل خاطرۀ مشروعیت خاندان صفوی مواجه بود و به‌طرق گوناگون می‌کوشید تا با این خاطره مقابله کند. به این منظور، او آداب و سنن اداری صفوی را کم‌اثر و محو کرد. اما جانشینان او تلاش کردند تا برای همراه‌ساختن افکار عمومی با خود، شعار بازگشت به الگوهای صفوی را سردهند. جنبه‌ای از این بازگشت را در سنت‌های تولید اسناد دیوانی می‌توان مشاهده کرد. فرمان‌های این جانشینان دربردارندۀ عناصر و الگوهای سندپردازی صفوی اعم از ممتازنویسی، تکرار سجع مُهرهای صفوی، احیای سنّت تولید نشان و بزرگداشت یاد و نام شاهان صفوی در متن اسناد است.