مدل‌سازی شوری اولیه منابع آب با استفاده از یک مدل نیمه‌توزیعی هیدرولوژیکی

Abstract

رودخانه حله واقع در جنوب کشور در سالهای اخیر با چالشهای متعددی در زمینه مدیریت آب و بطور خاص شوری مواجه بوده است. یکی از دلایل عمده شور شدن آب این رودخانه با حرکت از بالادست به پایین‌دست، شوری اولیه تحت تاثیر وجود سازندهای زمین‌شناختی شور و گنبدهای نمکی در سطح حوضه است. با این توجه در این تحقیق یک ابزار تحلیلی برای مدل-سازی شوری منابع آب در سطح حوضه آبریز رودخانه توسعه داده می‌شود و برای مدلسازی شوری اولیه در یکی از زیرحوضه‌های رودخانه حله بکار می‌رود. مدل مذکور از دو جزء بهم مرتبط بیلان آب و بیلان نمک تشکیل شده که برای بیلان آب از مدل شبیه‌سازی SWAT، که نسخه اصلی آن قادر به مدل‌سازی شوری منابع آب نیست، بهره برده و جزء بیلان نمک آن با استفاده از یک محیط برنامه‌نویسی خارجیتوسعه می‌یابد. سپس برای واسنجی مدل توسعه یافته، الگوریتم SUFI2 مورد استفاده قرار می‌گیرد. بر اساس نتایج واسنجی مدل بیلان آب- نمک بر اساس مشاهدات مربوط به سالهای 1995 تا 2000 از کمیتهای آبدهی و شوری (TDS) رودخانه در ایستگاه هیدرومتری شکستیان واقع بر رودخانه شور به صورت مقادیر R2 و NS به ترتیب برابر 76/0و 73/0 برای آبدهی و 63/0و 56/0 برای TDS و همچنین نتایج اعتبارسنجی مبتنی بر مشاهدات مربوط به دوره 2001 تا 2003 به صورت مقادیر R2 و NS به ترتیب برابر با 81/0 و 71/0 برای آبدهی و 81/0 و 65/0 برای TDS، عملکرد مناسب مدل بیلان آب- نمک در شبیه‌سازی توامان آبدهی و شوری رودخانه قابل مشاهده است.