گزارش فنی بررسی تأثیر ناحیه آب و هوایی بر میزان همبستگی تعدادی از پارامترهای هواشناسی با شاخص‌های خشکسالی هواشناسی

Abstract

در این پژوهش به پایش خشکسالی بر اساس سه شاخص خشکسالی SPI، RDI، SPEI در ایستگاههای بابلسر، بندرعباس، سبزوار، شهرکرد، شیراز و زاهدان به‌منظورتأثیر بررسی تبخیر‌‌ و ‌‌تعرق بر خشکسالی پرداخته شده است. میزان همبستگی شاخص‌های مذکور در مقیاس 12 ماهه با میانگین متحرک 12 ماهه تعدادی از پارامترهای هواشناسی محاسبه گردید. بر اساس نتایج، بالاترین مقادیر همبستگی بارش با شاخص SPI و همچنین همبستگی معناداری بین ETo با شاخص SPEI در نواحی مختلف آب ‌و ‌هوایی مشاهده ‌گردید. همبستگی ETo با شاخص SPEI در مناطق کم باران و خشک مقادیر بسیار بالایی را نشان می‌دهد و با کاهش نسبت بارش به ETo، مقدار همبستگی شاخص SPEI با ETo افزایش می‌یابد. همبستگی پارامترهای هواشناسی مؤثر بر ETo با این شاخص‌ها در تمامی موارد کمتر از همبستگی ETo با شاخص‌های خشکسالی می‌باشد و میزان همبستگی این پارامترها با شاخص‌ها، مستقیماً تحت تأثیر همبستگی آن‌ها با ETo قرار دارد. این پارامترها به‌طورضمنی بر خشکسالی تأثیرگذار می‌باشند و تجمیع اثر آن‌ها بر خشکسالی مؤثرتر می‌باشد. با توجه به همبستگی بسیار زیاد ETo با وضعیت خشکسالی در اکثر مناطق موردبررسی و با توجه به نتایج این تحقیق، پیشنهاد می‌شود در مناطق خشک و نیمه‌خشک از شاخص SPEI (در مقایسه با شاخص‌های SPI و RDI) جهت پایش خشکسالی استفاده شود. ضمن‌آنکه استفاده از شاخص SPI در این مناطق به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. در عین حال، در مناطق با نسبت بارش به ETo نزدیک‌به‌یک، استفاده از شاخص‌های مبتنی بر بارش مانند SPI می‌تواند به‌خوبی نشانگر وضعیت خشکسالی منطقه باشد.