تنظیم منحنی فرمان سدها با استفاده از مفهوم جریان زیست‌محیطی (مطالعه موردی: رودخانه‌های منتخب منتهی به دریاچه‌ی ارومیه)

Abstract

دریاچه ارومیه واقع در شمال­غرب ایران به دلیل عوامل طبیعی و انسانی با بحران جدی مواجه شده است. تنظیم منحنی فرمان سدها و باز توزیع بهینه آن­ها برای حفظ سلامتی اکوسیستم دریاچه ضروری است. در یک روش ساده هیدرولوژیکی رژیم جریان بهینه سدها با استفاده از حجم جریان حوضه آبریز پایین­دست می­تواند تخمین زده شود. بر این اساس در تحقیق حاضر منحنی فرمان سدهای مخزنی شهید­کاظمی، شهرچای، زولا، دیریک، عجب­شیر، ونیار و علویان در حوضه آبریز دریاچه ارومیه تحت سه سیاست متفاوت بهره­برداری (30%، 50% و 80% از میانگین جریان سالانه به عنوان حجم آب قابل رهاسازی) محاسبه شده است. سپس با استفاده از داده­ی اندازه­گیری شده، مقدار ماهانه مؤلفه­ی Q_Residual(تلفات و آوردها در پایین­دست) محاسبه شد. در گام بعدی مؤلفه­ی Q_AAD (حجم آب در دسترس سالانه در آخرین ایستگاه آبسنجی) برای سه سناریو بهره­برداری از سد محاسبه شد. نتایج نشان داد با بکار بردن 80% از میانگین جریان سالانه (سناریو 3)، تمامی رودخانه­ها مقدار مثبتی برای Q_AADخواهند داشت؛ بنابراین سناریو 3 به‌عنوان سناریو مؤثر بر احیای دریاچه انتخاب شد. درنهایت مقدار ماهانه Q_CAH(نزدیک­ترین هیدروگراف به هیدروگراف طبیعی رودخانه) در آخرین ایستگاه آبسنجی و Q_RW (حجم آب مورد نیاز ماهانه برای خروج از سد) محاسبه شد.