ارزیابی و انتخاب بهینه معیارهای الگوی کشت مبتنی بر توسعه پایدار

Abstract

بحران کم آبی و سهم بالای بخش کشاورزی در استفاده از منابع آبی، منجر شده است که همواره مطالعات بسیاری جهت بهبود مصرف آب در بخش کشاورزی انجام شود که تعداد قابل ملاحظه‌ای از این مطالعات به اجرای الگوی کشت بهینه، جهت استفاده مناسب از منابع آبی تاکید کرده‌اند. اما دراین میان به تاثیر و نقش معیارهای انتخابی در تعیین الگوی کشت و تاثیر آن بر کارایی استفاده از منابع آبی کمتر توجه شده است. برای تعیین الگوی کشت در هر منطقه معیارهای بسیاری وجود دارد که انتخاب هر سری از معیارها، منجر به نتایج متفاوت می‌گردد. به همین دلیل بررسی و مطالعه جهت انتخاب مناسب معیارهای الگوی کشت که منجر به استفاده بهینه از منابع آبی در بخش کشاورزی شود، امری ضروری می‌باشد. در این راستا در مقاله حاضر با تکیه بر توسعه پایدار، معیارهای مختلف الگوی کشت مورد ارزیابی قرار گرفته و در نتیجه یازده معیار به عنوان معیارهای اصلی انتخاب شده‌ و برای دو محصول پسته و گل محمدی در حوضه "کویر درانجیر" اولویت‌بندی و بررسی می‌شوند. این اولویت‌بندی در قالب یک مساله بهینه‌سازی با تابع هدفی مبتنی بر توسعه پایدار پیشنهاد و جستجو می‌شود. حل این مساله از طریق روش‌های الگوریتم ژنتیک تصادفی و آشوبناک (تنت، هنون و لجستیک) مورد مطالعه قرار داده می‌شود. نتایج عددی حل این مساله نشان از قابلیت بهتر الگوریتم‌ ژنتیک آشوبی تنت نسبت به دیگر روش‌های مزبور دارد. همچنین تحلیل نتایج عددی حاصله از حل این مساله بهینه‌سازی، بیان‌گر دسته‌بندی معیارها به ترتیب دسته معیارهای زیست محیطی، اقتصادی، و اجتماعی می‌باشد.