بررسی شوری آب زیرزمینی آبخوان دشت نقده با استفاده از دیاگرام تحول رخساره‌های هیدروشیمیایی (HFE)

Abstract

آبخوان ساحلی دشت نقده که در بخش جنوب‌غربی دریاچۀ ارومیه واقع است، بر اساس کموگراف درازمدت، دچار روند افزایشی شوری شده است. با توجه به نتایج نامطلوب نفوذ آب شور از جمله تأثیرات بهداشتی، سلامت انسان و مشکلات زیست‌محیطی مختلف، مطالعات بیشتر در این زمینه اهمیت می‌یابد. بر اساس رده‌بندی مقادیر TDS حدود 48% از منابع آب زیرزمینی این دشت برای مصارف شرب و کشاورزی نامناسب هستند. به منظور پایش منابع آب زیرزمینی دشت تعداد 33 نمونۀ آبی جمع‌آوری و مورد آنالیز هیدروشیمیایی قرار گرفت. شناسایی منشأ شوری و مکانیسم-های هیدروشیمیایی حاکم بر آب زیرزمینی با استفاده از اندیس تبادل کاتیونی (BEX)، نسبت‌های یونی، دیاگرام‌های ترکیبی، تفاسیر زمین‌شناسی و هیدروژئولوژیکی انجام گرفت. همچنین هالوژن‌های Cl و Br به دلیل رفتار تغییرناپذیر برای مطالعات شوری مورد استفاده قرار گرفتند. دیاگرام تحولات رخساره‌های هیدروشیمیایی (HFE) به عنوان روشی سودمند برای شناسایی وضعیت آبخوان‌ و آسیب‌پذیری آن نسبت به نفوذ آب شور به‌کار برده شد. تطابق این نتایج با توزیع مکانی شوری (EC)، نشانگر وجود دو محدوده در قسمت‌های شرق و شمالی مرکز دشت با مقادیر شوری بالا و خطر نفوذ آب شور می‌باشد. شوری این منابع آبی در رابطه با برهمکنش آب-سنگ و انحلال سازندهای شورکننده، کاهش بارندگی و افزایش تبخیر همراه با تشکیل شوره‌زارهای فصول خشک، نفوذ شورآبه‌ها و زهکشی آب‌های سطحی، توسعه فعالیت‌های کشاورزی و همچنین احتمال بالاآمدگی آب شور تشخیص داده شد.