مدیریت تخصیص منابع آب در حوضة آبخیز حبله‌رود با ترکیب مدل‌های SWAT و WEAP

Abstract

در این مطالعه از ترکیب دو مدل SWAT و WEAP به‌منظور برنامه‌ریزی و مدیریت یکپارچة تخصیص منابع آب در حوضه آبخیز حبله‌رود استفاده شده است. مدل SWAT در دورة آماری 2012-1998 با استفاده از داده‌های آبدهی ماهانه در خروجی حوضه، واسنجی و اعتبارسنجی شد. مقادیر ضریب تبیین (R2)، ضریب کارآیی نش- ساتکلیف (NS)، جذر میانگین مربعات خطا (RMSE) و کارآیی مدل (ME) در مرحلة اعتبارسنجی به‌‌ترتیب برابر با 8/0، 71/0، 81/1 و 89/0 به‌دست آمدند. با توجه به این مقادیر، عملکرد مدل SWAT را می‌توان در طبقه‌بندی "خوب" قرار داد. سپس برای شبیه‌سازی منابع و مصارف حوضه و ارزیابی سناریوهای مختلف مدیریتی، آبدهی برآوردشده با استفاده از مدل SWAT برای هر یک از زیرحوضه‌ها، وارد مدل WEAP شد و درصد تأمین نیاز برای هر یک از گره‌ها در شرایط موجود (سناریوی مرجع) حاصل شد. نتایج نشان داد اراضی کشاورزیِ محدودة فیروزکوه و اراضیِ شبکة آبیاری و زهکشی گرمسار با بحران کمبود آب به‌ویژه در ماه‌های گرم سال مواجه هستند. بنابراین سناریوهایی مانند تغییر الگوی کشت، کاهش سطح زیر کشت، کاهش سرانة مصرف آب در گره‌های نیاز شهری و روستایی، افزایش راندمان آبیاری و سناریوهای ترکیبی، برای به تعادل رساندن عرضه و تقاضای آب در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد با به‌کارگیری هم‌زمان راهبردهای مختلف مدیریت مصرف آب (افزایش راندمان آبیاری، کاهش سرانة مصرف و تغییر الگوی کشت)، بهتر از حالت استفادة منفرد از هر کدام از سناریوها می‌توان برداشت آب از منابع مختلف را کاهش داد و به تعادل در عرضه و تقاضای آب در حوضه دست یافت.