تحلیل اقتصادی انتخاب طرح‌های کنترل سیلاب در زمان ساخت سدهای انحرافی: مطالعه موردی

Abstract

سیلاب‌ها هرساله خسارات قابل توجهی را به تاسیسات و اراضی واقع در سیلابدشت‌ها وارد می‌نمایند. بخش قابل توجهی از این خسارات به کارگاه‌های ساخت تاسیسات بر روی رودخانه‌ها، از جمله کارگاه‌های ساخت سدها و بندهای انحرافی، وارد می‌گردد. در تدوین برنامه‌های کنترل سیلاب بایستی روش‌های سازه‌ای و غیرسازه‌ای مورد ملاحظه و توجه قرار گیرد. هرچند که تجربه نشان داده که روش‌های غیرسازه‌ای علاوه بر هزینه‌های کمتر، با اثرپذیری بیشتری نیز توام می‌باشد. در این مقاله سعی شده تا ضمن بررسی روش‌های مدیریتی مهار سیلاب، الگوریتمی برای یافتن بهترین راه‌کار مدیریتی تدوین گردد. در گزینش این روش‌ها ضمن توجه به محدودیت‌های اطلاعاتی و جزئیات تحلیلی مدل‌ها، تحلیل‌های اقتصادی، برای انتخاب بهترین راه کار مدیریتی مهار سیلاب در نظر گرفته شده‌اند. مطالعه موردی این مقاله بر روی سد انحرافی شیرگواز در استان سیستان و بلوچستان که در 44 کیلومتری پایین دست سد خاکی پیشین واقع گردیده، انجام شده است. بررسی‌های انجام شده نشانگر تأثیر قابل توجه روش‌های مدیریتی مهار سیلاب درکاهش خسارات سیل می‌باشد که این روش‌ها می‌توانند پس از اتمام عملیات کارگاهی نیز مورد استفاده قرار گیرند. همچنین ایجاد سیستم هشدار سیل به همراه مدیریت مناسب در بهره‌برداری از سد پیشین در کاهش خسارت سیل به سد انحرافی شیرگواز موثر بوده است. در انتهای مقاله یک سیستم هشدار سیل مقدماتی توام با بهره‌برداری از مخزن با توجه به اطلاعات مشاهده شده در ایستگاه‌های باران‌سنجی و هیدرومتری بالادست ارائه شده است.