طراحی شبکه عوامل موثر بر تصمیم گیری اخلاقی

Abstract

بسیاری از تعاملات سازمانی و یا حتی روزمره افراد بر پایه تصمیمات آن‌ها شکل می­گیرد و این تصمیمات گاهاً شامل تبعاتی بر ذینفعان مختلف است. در این راستا شایسته است، به بررسی و تجزیه‌وتحلیل عوامل مؤثر بر تصمیم‌گیری اخلاقی پرداخته شود. این پژوهش با هدف بررسی عوامل مؤثر بر تصمیم‌گیری اخلاقی انجام شد. پس از شناسایی و استخراج عوامل مؤثر بر تصمیم‌گیری اخلاقی از ادبیات، متغیرها به‌واسطه تدوین پرسشنامه دلفی- فازی و همکاری هشت نفر از خبرگان آشنا به حوزه مدیریت و اخلاق غربال شدند. پس از انجام تکرارهای لازم و حد اشباع پاسخ‌ها، شاخص‌ها تأیید نهایی شدند. سپس به کمک روش دیمتل فازی به تحلیل و بررسی شاخص­ها پرداخته شد. درنهایت تکنیک مذکور با تجزیه‌وتحلیل نظرات خبرگان به‌صورت سیستماتیک، اهمیت نسبی و روابط بین آن‌ها را ارائه نمود. تجزیه‌وتحلیل­ها نشان داد متغیر «نفوذ مدیران ارشد»، «تأثیر گروه همکاران» و «احساسات/حالت» دارای اهمیت وافری میان متغیرهاست و بر سایر متغیرها تأثیرگذار است. در نقطه مقابل آن «معنویت»، «رقابت تجاری» و «سبک تصمیم» فرد تصمیم­گیرنده، نسبت به بقیه عوامل از اهمیت پایین‌تری برخوردار است. به‌طور­کلی عوامل متعددی بر اتخاذ یک تصمیم اخلاقی مؤثر هستند، اما نتایج حاکی از آن است که در بعد فردی؛ شخصیت و باروها و ارزش‌های فرد تصمیم­گیرنده و در بعد موقعیتی، گروه­های مرجع نقش پررنگی در اتخاذ یک تصمیم اخلاقی دارند و می‌توانند آن را جهت­دهی نمایند. لذا مستلزم تعمق بیشتر است تا با آگاهی بخشی به فردی که در مقام تصمیم قرار می­گیرد، کنترل بیشتر و نظارت دقیق­تری بر روی پیامد تصمیم صورت پذیرد.