رسانه مدرن و درک معنایی از تجربه فراغت (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه مازندران)

Abstract

تحولات گسترده در ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در دهه‌های اخیر، بسیاری از تجربه‌های انسانی را تحت تأثیر خود قرار داده است. یکی از مهم‌ترین این تحولات، حاکم شدن منطق رسانه‌های ارتباطی بر سیطره زندگی مدرن است که بسیاری از سنن جوامع را با چالش جدی روبرو نموده است. سبک زندگی و تجربه فراغت یکی از حوزه هایی از زندگی اجتماعی انسان مدرن است که تحت تأثیر رسانه‌های ارتباطی، تغییراتی را تجربه نموده است. مقاله حاضر در همین راستا، به دنبال بررسی تجربه فراغت جوانان در بستر رسانه‌های ارتباطی است. به عبارتی دیگر، هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیرات رسانه‌های ارتباطی بر تجربه فراغت جوانان می‌باشد. روش پژوهش از نوع کیفی و ابزار پژوهش، مصاحبه روایی می‌باشد که طی آن با 35 نفر از دانشجویان دانشگاه مازندران مصاحبه روایی صورت گرفته شده است. یافته‌های پژوهش نشانگر این مسئله است که مناسبات قدرت رسانه‌ای و ایدئولوژی نهفته در آن که «متن تجارت محور» را رمزگذاری می‌کند، تجربه فراغت جوانان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. تجربه رسانه‌ای فراغت، سبب تضعیف ارتباطات واقعی گشته و ارتباطات را به درون شبکه‌های سایبری انتقال می‌دهد. تجربه فراغت در چنین حالتی، بیشتر از آنکه جمعی باشد، نوعی تجربه فردی است. رسانه‌های ارتباطی درحالی‌که خود ابزاری برای کنترل فراغت محسوب می‌شوند، می‌توانند ابزاری هم برای مقاومت باشد و سبب احساس رهایی (هر چند ظاهری) در جوانان گردد. چنین تجربه‌ای می‌تواند به عنوان رها شدن از زندان روزمرگی معنا پیدا کند. رهایی ذهنی تنها به معنای فارغ شدن از مشغولیت‌های روزمره نیست، بلکه اختیار انتخاب فراغت نیز قابل‌توجه است