تحلیل و پهنه‌بندی مقدار بیشینه بارش روزانه ایران با استفاده از توزیع ویکبای و تکنیک زمین آمار

Abstract

بررسی تغییر مکانی بیشینه بارش روزانه به منظور ارزیابی منابع آب و پیش­بینی حوادث طبیعی از اهمیت زیادی برخوردار است. در پژوهش حاضر توزیع ویکبای به عنوان مناسب­ترین توزیع احتمالاتی با استفاده از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف برای برآورد بیشینه بارش روزانه در دوره بازگشت­های 2، 5، 25، 50 و 100 سال به­دست آمد. توزیع ویکبای بر داده­های بیشینه بارش روزانه برازش داده شد. با استفاده از روش کریجینگ ساده مقدار نیم تغییرنما در دوره بازگشت­های مذکور محاسبه و منحنی مربوط به آن ترسیم شد و مدل مناسبی به این نقاط برازش داده شد. سپس نقشه­های خطوط هم مقدار در دوره بازگشت­های مذکور ترسیم شد. نتایج نشان داد که ساختار مکانی بیشینه بارش روزانه برای دوره­های بازگشت 2، 5 و 25 سال از مدل گوسی و دوره­های بازگشت 50 و 100 سال از مدل کروی پیروی می­کند. مناسب بودن مدل نیم تغییرنماها با بهره­گیری از روش اعتبارسنجی متقابل و محاسبة آماره­های خطای بیشینه و درصد خطای جذر میانگین مربعات ارزیابی شد. معیار خطای جذر میانگین مربعات ارزیابی برای تمام دوره­های بازگشت کمتر از 40% شد که نشانة دقت تخمین است. روش کریجینگ ساده برای پهنه­بندی بیشینه بارش روزانه روش مناسبی است. در همة نقشه­ها، نواحی مرکزی ایران نسبت به دیگر نقاط، کمترین بارش روزانه را دارا هستند. علت تفاوت مکانی در نقشه­ها در دوره بازگشت­های مختلف، تفاوت در مقدارهای بارش روزانه در دوره بازگشت­های مورد نظر است. بدین معنا مناطقی که در یک محدودة همگن قرار گرفته­اند از نظر مقدار بارش در هر دورة بازگشت، به یکدیگر نزدیک­تر هستند.