ارزیابی متغیرهای موثر بر پتانسیل آب زیرزمینی بر اساس تحلیل حساسیت (بررسی موردی: دشت قروه-دهگلان)

Abstract

آب زیرزمینی به‌عنوان یکی از با ارزش‌ترین منابع طبیعی نقش بسیار مهمی در تأمین نیاز آبی به‌ویژه درمناطق خشک دارد. در این پژوهش، به‌منظور تحلیل حساسیت متغیر‌های موثر در پیش‌بینی پتانسیل آب زیرزمینی در روش‌های تصمیم‌گیری چند‌معیاره (MCDA) از متغیرهای سنگ‌شناسی، بارندگی، تراکم زهکشی، تراکم خطواره و شیب زمین در قالب یک مطالعۀ موردی در دشت قروه-دهگلان استفاده شد. وزن نرمال‌شده این متغیر‌ها بر اساس مقایسه‌های زوجی روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) مبتنی بر بردار ویژه تعیین گردید. پس از تهیه نقشه پیش‌بینی پتانسیل آب زیرزمینی اعتبارسنجی مدل با استفاده از نتایج آزمایش پمپاژ 20 حلقه چاه در منطقه مورد بررسی انجام شد. تحلیل حساسیت متغیرهای موثر در پیش‌بینی پتانسیل آب زیرزمینی با استفاده از روش حذفی انجام گرفت و در نهایت دقت نقشه‌ها ارزیابی گردید. نتایج تحلیل حساسیت نشان داد که همه متغیرهای مورد‌نظر دارای تأثیر مثبت در دقت پیش‌بینی پتانسیل آب زیرزمینی بوده و به ترتیب بیشترین و کمترین دقت پیش‏بینی مربوط به حالت‌های حضور تمام متغیر‌ها (85 %) و حذف متغیر سنگ‌شناسی از مجموعه لایه‌های تصمیم‌گیری (60 %) بود. بنابراین متغیر سنگ‌شناسی از طریق تاثیر بر روی ویژگی‌های فیزیکی از جمله تراکم خطواره و گسل، نفوذ‌پذیری و تراوایی بیشترین تأثیر را روی دقت پیش‌بینی پتانسیل آب زیرزمینی دارد. همچنین نتایج نشان داد که متغییر‌های بارندگی و شیب با وجود تغییر اندکی که در یک دشت دارند، در مقدار دقت پیش‌بینی پتانسیل آب زیرزمینی مؤثر هستند.