بررسی وضعیت تدارکات نظامی (لجستیک) و مدیریت استراتژیک در ایران باستان (مطالعه موردی امپراتوری هخامنشیان)

Abstract

بررسی وضعیت ‌تدارکات نظامی (لجستیک) به‌عنوان یکی از حوزه‌های کارکردی لجستیک و سیستم لجستیکی به شمار می‌رود و اهمیت والایی دارد. هدف این پژوهش بررسی وضعیت تدارکات نظامی و مدیریت استراتژیک در دوران هخامنشیان است. روش تحقیق حاضر متکی بر روش تحقیق تاریخی و از نوع کاربردی و با روش توصیفی-تحلیلی است که عمدتاً مبتنی بر مطالعه میدانی و کتابخانه‌ای است. قلمرو این تحقیق دوران هخامنشی در سیطره حکومتی این پادشاهان را در برمی‌گیرد. پرسش محوری پژوهش حاضر این است که وضعیت تدارکات نظامی و مدیریت استراتژی دوران هخامنشیان چگونه بوده است؟ نتایج پژوهش نشان می‌دهد که شیوه نبرد در زمان هر پادشاه و دوره‌ای با تغییراتی روبه‌رو می‌شد. الگوی لجستیکی در زمان مقتدرترین پادشاهان هخامنشی یعنی کوروش، داریوش و خشایارشاه مبتنی بر تسلط منطقه­ای، تحکیم قدرت در پیرامون، حفظ ارتباط پیرامون با مرکز، ایجاد و گسترش تجارت اداره ﻣﻲ‌ﺷﺪ، بدین گونه ارتش هخامنشیان ﻧﻴﺰ ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﺳﭙﺎﻫﻴﺎن ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻮد ﻛﻪ هرکدام ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺟﺪا و ﭘﺮﭼﻤﻲ وﻳﮋه داﺷﺘﻨﺪ. دوره هخامنشیان ﺻﻔﻮف ارتش ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﻮده اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺧﻮد ﺣﺎﻛﻲ از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ‌ﻫﺎی ﻧﻈﺎﻣﻲ در آن روزﮔﺎر اﺳﺖ. بر این اساس، اقدامات لجستیکی در بحران‌هایی نظیر جنگ، فعالیت‌هایی نظیر تأمین تجهیزات، انبارداری و نگهداری، مدیریت ناوگان، حمل‌ونقل ابزار و مواد، مدیریت دارایی‌ها، مدیریت امکانات، امنیت، مدیریت اطلاعات و ارتباطات را شامل می‌شد.