شناسایی و امکان‌سنجی پهنه‌های مساعد برای ایجاد مراکز اقامتی گردشگری با استفاده از مدل (AHP) و (GIS) (مطالعه موردی: دهستان گلمکان شهرستان چناران)

Abstract

بر اساس آمار و گزارش­های سازمان جهانی گردشگری، امروزه جریان گردشگری به یکی از پررونق­ترین و گسترده­ترین فعالیت­های اقتصادی جهان تبدیل شده به طوری که در بیش از 150 کشور، یکی از پنج منبع اصلی درآمد و ارزآوری محسوب می­شود. در همین راستا فعالیت­های مربوط به میهمان­داری و پذیرایی گردشگران یکی از بخشهای اصلی اقتصاد گردشگری را تشکیل می­دهد که ظرفیت بالایی برای ایجاد اشتغال و درآمد بویژه در نواحی روستایی دارا می‌باشد. باتوجه به این مهم و همچنین اثرات مثبت فعالیت­های گردشگری دراقتصاد محل و زندگی افراد کم برخوردار، شناخت ظرفیت‌های گردشگری نواحی و مناطق به منظور ساماندهی فعالیت­ها و مکان­های گردشگر­پذیر در جهت افزایش رضایت گردشگران و نشت اقتصادی بیشتر برای جامعه میزبان و همچنین حفاظت زیست­بوم­ها اهمیت فراوان یافته است. در این رهگذر این پژوهش شناسایی پهنه‌های مساعد و مجاز دهستان گلمکان شهرستان چناران به عنوان یک تفرجگاه پیرامون شهری را به منظور استقرار اقامت­گاه‌های دائم و موقت گردشگری هدف قرار داده است. روش انجام پژوهش توصیفی – تحلیلی با اهدف کاربردی است که از طریق مطالعات اسنادی و میدانی محقق شده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از مدل سلسله مراتبی (AHP) و همچنین نرم­افزار GIS استفاده شده است. در روش سلسله مراتبی AHP ابتدا عوامل مؤثر پهنه­بندی به کمک متخصصین مربوطه شناسایی و سپس بوسیله روش سلسله مراتبی، وزن­دهی شده و در انتها معیارهای (لایه‌ها) بدست آمده با توجه به وزن هر معیار بوسیله توابع overley در نرم افزار GIS تلفیق شده و امتیاز هر پهنه با توجه به کل عوامل مؤثر و وزن آنها بدست آمده است. نتایج پژوهش نشان می­دهد معیارهای طرح شده عمدتاً بر بنیان جاذبه‌های طبیعی ناحیه استوار است براین اساس پهنه‌های موجود در دهستان گلمکان جهت استقرار مراکز اقامتی و کمپ­های گردشگری به سه دسته ممنوع، مشروط و مجاز تقسیم می­شود. از یافته‌های دیگر پژوهش وجود تنها 17 درصد پهنه‌های مجاز با پتانسیل بالا برای استقرار مراکز اقامتی است که باید برای سرمایگذاری و احداث تأسیسات مورد توجه قرار گیرد.