نقش گیاهان دارویی در مدیریت مراتع بحرانی

Abstract

مرتع خاستگاه طبیعی و اصلی گیاهان دارویی است. مرتعداران با تاکید بر حفاظت و بهره برداری پایدار از این ثروت ملی، در چارچوب راهبرد برنامه ریزی بهره گیری چند منظوره از مراتع، شناسایی و ارزیابی رویشگاه‌های مناسب این گیاهان را با عنوان شایستگی مرتع، در دستور کار خود قرار داده اند. در این بررسی، تنوع و فراوانی نسبی گیاهان دارویی، در تیپ‌های گیاهی مراتع طالقان، مورد ارزیابی قرار گرفت. برنامه ریزی جهت تعیین اولویت کاربری رویشگاه‌های گیاهان دارویی، به روش فائو و با بکارگیری سامانه ‌های اطلاعات جغرافیایی در مقیاس 50000/1 صورت پذیرفت. با این دستاورد رویشگاهای مناسب گیاهان دارویی منطقه با کاربرد GIS مشخص و تجزیه و تحلیل بوم شناسانه ‌این رویشگاه‌ها، به کمک مدل سازی انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که از تعداد 175 گونه گیاهی شناخته شده در منطقه تعداد 53 گونه دارویی است. این گیاهان که از نظر دامداری گیاهانی کم ارزش هستند، پوشش غالب مراتع ضعیف و مناطق بحرانی را تشکیل می‌دهند. برپایه نقشه شایستگی، حدود 32/2430 هکتار (42/6 درصد) از مراتع منطقه با برخورداری از تنوع و رویشگاه‌های مطلوب گیاهان دارویی در طبقه شایستگی بالا (الویت اول)، 80/7716 هکتار (3/20 درصد) درطبقه شایستگی متوسط و 7500 هکتار (75/19درصد) در طبقه شایستگی پایین قرار دارد. از آنجا که گسترش، حفاظت و بهره برداری پایدار از گیاهان دارویی، منوط بر توجه به زادآوری این گونه‌ها برپایه بررسی های علمی‌است، اکنون مدیریت و حفاظت از رویشگاه‌های مطلوب (شایستگی بالا)، گیاهان دارویی به عنوان ذخائر بانک بذر گیاهان دارویی توصیه می‌شود.