شیوه‌های بازنمایی مصرف در فیلم‌های سینمایی دوره سازندگی

Abstract

از رویکرد جامعه‌شناختی، فیلم‌ها تصورات ما درباره مسائل بنیادین اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را بازنمایی می‌کنند و به‌شیوه‌هایی که ما درباره این مسائل می‌اندیشیم، شکل می‌دهند. در میان مسائل بنیادینی که فیلم‌ها به‌بازنمایی و برساخت آنها می‌پردازند مقوله مصرف از جایگاه مهمی برخوردار است که در مناسبات شخصیت‌های فیلم‌ها با کالاهای مصرفی تجلی می‌یابد. مقاله حاضر می‌کوشد تا چگونگی بازنمایی مصرف در فیلم‌های سینمایی دوره سازندگی را مورد مطالعه قرار دهد. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که مصرف چگونه در فیلم‌های سینمایی دوره سازندگی (1368 تا 1375)، بازنمایی و با هویت‌های اجتماعی کنشگران فیلم‌ها گره خورده است؟ روش تحقیق در این مطالعه، روش تحلیل نشانه‌شناسی است که با به‌کارگیری آن، چهار فیلم سینمایی ساخته‌شده در این دوره مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می‌دهند که در فیلم‌های سینمایی این دوره، مصرف دلالت‌مند شرم‌زدگی است؛ بدین معنا که شخصیت‌های فیلم‌ها از مصرف‌گرایی خود شرمسارند و ضمن نگاه به مردم فقیر طبقه پایین و مصرف محقرانه آنها، خود را سرزنش می‌کنند.