برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی و نشست منطقه ای: مطالعه ی موردی شهر دامنه، اصفهان

Abstract

از دلایل اصلی فرونشست زمین می‏توان به افت سطح آب بر اثر برداشت بی‏رویه از آبخوان‏ها اشاره نمود که موجب کاهش حجم، تراکم برگشت‌ناپذیر و وارد آمدن آسیب‏های غیر قابل جبران به آن‏ها می‏شود. طی سال‌های گذشته فرونشست‏های پدیدآمده در ایران به دلیل افت سطح آب زیرزمینی، لطمه‏ی فراوانی به زمین‏های کشاورزی، ساختمان‏های مسکونی، جاده‏ها، خطوط انتقال نیرو و غیره وارد آورده است. شهر دامنه در غرب استان اصفهان نیز در سال‏های اخیر به صورت چشم‏گیر با این پدیده روبه‏رو شده است. از این رو در پژوهش حاضر به بررسی میزان برداشت از منابع آب زیرزمینی و وضعیت فرونشست در این منطقه پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشان می‏دهد که افت سطح آب زیرزمینی، اثری مستقیم بر ایجاد و گسترش فرونشست در محدوه‌ی شهر دامنه داشته است. با توجه به اینکه منطقه‏ی مورد مطالعه یکی از قطب‏های کشاورزی استان اصفهان به شمار می‏آید، بیشترین میزان بهره‏برداری از آبخوان‏های منطقه به مصارف کشاورزی اختصاص دارد. نتایج بیانگر آن است که سطح آب زیر زمینی در منطقه ی مورد مطالعه در بازه سال های 1385 تا 1393 به طور متوسط به میزان 20 متر افت داشته است. بر همین اساس جلوگیری از افت روزافزون آب‌های زیرزمینی در منطقه، با استفاده از راهکارهایی مانند تغذیه‏ی مصنوعی و از آن مهم‏تر تغییر الگوی کشت، برای کمک به احیای مجدد آبخوان آبرفتی ضروری است.