تحلیل محتوای مجله‌های «هنر معماری»، «معمار» و «معماری و ساختمان» براساس نظریۀ برجسته‌سازی (بازۀ زمانی 1377 تا 1397)

Abstract

علی‌رغم نقش مجلات تخصصی در تبلیغات، آموزش و ایجاد جریان‌های فکری در معماری معاصر ایران، تاکنون هیچ تحقیق جامعی پیرامون محتوای این رسانه‌ها صورت نگرفته است. تحلیل محتوای مجلات «معمار»، «هنر معماری» و «معماری و ساختمان» طی بیست سال فعالیت اخیر آنان هدف این پژوهش است. اهمیت این تحقیق با درک نقش رسانه‌ها در جهت‌دهی به افکار حرفه‌مندان براساس نظریۀ برجسته‌سازی مشخص می‌شود. تحلیل محتوا با مراجعه به منابع دست اول (نسخ اصل مجلات) و کدگذاری دو مرحله‌ای مقالات براساس سیاهۀ وارسی محقق‌ساخته در 33 معیار موضوعی. تجزیه و تحلیل داده‌ها به روش آنالیز میان‌موردی (cross-case anaysis) صورت‌پذیرفته تا نتایج در دو سطح آمارهای کمی و تحلیل‌های کیفی ارائه شوند. سه مجلۀ مذکور، به‌عنوان باثبات‌ترین نشریات تخصصی معماری ایران در بیست سال اخیر که همچنان چاپ آنان ادامه دارد، مجموعاً 221 نسخه از سال 1377 تا پایان 1397 مشتمل بر 4965 مقاله چاپ کرده‌اند. موضوعات «معرفی پروژه در ایران» (مجموعاً 19/39 درصد از کل مقالات)، «تاریخ و مبانی نظری» (مجموعاً 19/23 درصد از کل مقالات)، «اخبار رویدادهای معماری» (مجموعاً 12/93 درصد از کل مقالات) و «معرفی پروژه در غرب» (مجموعاً 10/81 درصد از کل مقالات) بیشترین سهم از محتوای چاپی را به خود اختصاص داده‌اند. بیش از 62/36 درصد واریانس مقالات منتشرشده در باب چهار موضوع مذکور است. مضمون برجسته در بین تمامی مجلات «معرفی پروژه‌ در ایران» است. مجلات تخصصی معماری نقش مؤثری در سوگیری معماران در استفاده از رسانه‌ها به‌عنوان بستر معرفی آثار ساختمانی خود و متعاقباً جهت‌دهی اذهان ایشان به سمت «معماری غرب» از طریق انتشار «تاریخ و مبانی نظری» داشته‌اند. در خاتمه میزان هم‌سویی بین مقالات با دغدغه‌های جامعۀ حرفه‌ای معماران و برخی محورهای جایگزین پیشنهاد شده است.