از چراغانی تا نورپردازی؛ دگرگونی در زیباشناسی آذین‌بندی

Abstract

در گذشته عنصر زمان و رویداد نقش اصلی را در نورپردازی و چراغانی شهرها بازی می‌کرد، امروز ولی عنصر مکان و فضا نقش بیشتری را در نورپردازی شهر ایفا می‌کند. در واقع چراغانی به عنوان رسمی دیرین در فرهنگ ایران به بزرگداشت زمان‌های خاص معطوف بوده، در حالی که امروز نورپردازی به تزئین مکان‌های خاص می‌پردازد. چراغانی نیمه شعبان در مقابل نورپردازی بناهای خاص نمونه‌های این دو رویکرد بشمار می رود.<br /> مجله «منظر»، به سفارش «سازمان زیباسازی شهر تهران» موضوع «نورپردازی شهری» را مورد بررسی قرار داده است. در این راستا این مجله از متخصصان این حوزه پرسید دگرگونی نقش چراغانی از بزرگداشت زمان و رویدادها به تزیین مکان‌های خاص را چگونه تفسیر می‌کنند.<br /> <br /> اغلب پاسخ‌ها معطوف به این قضیه بود که نورپردازی دچار دگرگونی نشده؛ بلکه توسعة عرصة زندگی و حضور گسترده‌تر شهروندان که منجر به شکل‌گیری زندگی شبانه شده، اهمیت نورپردازی فضاهای شبانه را به دنبال داشته است. در این بین توسعه فن‌آوری و انرژی، نورپردازی را متنوع‌تر و مداوم کرده، به طوری که چراغانی برای بزرگداشت رویدادها با نورپردازی دایم فضاها تلفیق شده است.<br /> ملاحظة دقیق پاسخ‌ها نشان می‌دهد که موضوع تغییر عامل زمان به مکان در برنامه‌ریزی‌های نورپردازی به عنوان دگرگونی مهمی که نقش ساکنان در شهر را در مقابل کالبد شهر نسبت به گذشته که اهمیت‌تر کرده، در نظر پاسخ‌دهندگان چندان جلوه نکرده است. اما نمی‌توان انکار کرد که چراغانی مناسبتی فعالیتی مربوط به تأکید بر نقش انسان‌ها و رفتار آنهاست در حالی‌که نورپردازی کالبدی، اقدامی در جهت تأکید بر فیزیک شهر و مستقل از آیین و اندیشة شهروندان است.