اکوسیستم شهری پایدار، پارادایم یا پارادوکس؟ ضرورت بازنگری در رابطه شهر و محیط زیست

Abstract

نقش دوسویه شهرها در ایجاد تنش‌های زیست محیطی و پتانسیل آنها برای تغییر جهت به سوی توسعه پایدار این مراکز را حساس و حایز اهمیت و با چالش‌های متعددی مواجه کرده است. به طوری‌که، امروزه چالش‌های محیط زیست و زیرساخت‌های شهری به عنوان یک مسئلة جدی در مقابل شهروندان و مدیران شهری و تصمیم‌سازان عرصه زندگی مدنی قرار گرفته است. رشد سریع جامعه‌های شهرنشین و افزایش بی‌رویه سکونتگاه‌های شهری در گروی تخریب، آسیب، و یا نابودی پتانسیل‌های محیطی و طبیعت بستر است. زیستگاه‌های آبی و خشکی و تنوع زیستی، پوشش گیاهی و حیات جانوری به شدت در معرض تهدید و نابودی است. رویارویی خردمندانه با این چالش نیازمند توانایی درک درست و سیستماتیک از هردو مفهوم و عملکرد محیط زیست به عنوان یک سیستم طبیعی و تولیدکننده از پیش تعریف‌شده، و شهر به عنوان یک سیستم انسان‌ساخت و مصرف‌کننده و وابسته به محیط بسترش عمل می‌کند. درک و فهم رابطه عمیق این پدیده مصنوع (شهر) و بستر طبیعی (محیط زیست) برای حل مشکلات شهر و محیط، و امتزاج و بهینه‌سازی سیستم‌ها و فرایندهای چندگانه طبیعی و انسانی امری اساسی است. درحالی‌که شهروندان، صاحب‌نظران، و دولت‌ها به دنبال راه‌حل‌های پایدار هستند که به طور همزمان تداوم رشد و توسعه و ارتقای کیفیت محیط زیست و بهبود عملکرد نهادهای شهری را فراهم کنند این امر جز با رویکرد کل‌نگر و استفاده از تجارب علمی و فنی و تخصص‌های مهندسی و مدیریتی برای حل موفقیت‌آمیز چالش‌های پایداری و برنامه‌های بحرانی میسر نخواهد شد.