بررسی نقش پیاده‌راه در حیات شهر

Abstract

حرکت پیاده، طبیعی‌، قدیمی‌ و ضروری‌ترین شکل جابجایی انسان در محیط است که نقش اساسی در ادراک محیط و ارتباط با آن دارد، در حالی که به دلیل سلطة اتومبیل بر شهرها، حرکت پیاده به تدریج نقش طبیعی خود را از دست داده است. ظهور شهرسازی جدید در محدوده های تاریخی شهرهای ایران، شکل جدیدی از فضای شهری به نام خیابان را به وجود آورد که تعریف و تشخص نادرست آن در ساختار شهر، آن را به عنصر جداکنندۀ بافت تاریخی و مدرن تبدیل کرد، مفاهیمی چون تسلسل فضایی- عملکردی و قلمرو از این محدوده ها رخت بربست و اولین مکان تجسم و تبلور خاطرۀ تاریخی شهر از بار خود تهی شد. از آنجا که این محدوده ها در شهر فضای گذار از دو ساخت متفاوت فضایی- اجتماعی اند؛ از یک سو نقش مفصل و مرتبه فضایی را دارد و از سوی دیگر مکانی برای درک مشترک شهر و کسب هویت اجتماعی است. در برخورد با این پدیده، در طول دو سه دهة گذشته نهضت پیاده گستری (pedestrianization) و توسعة فضاهای پیاده، یکی از سرفصل های اصلی شهرسازی جهان در طرح های توسعه شهری شده است که در نتیجه آن، نه تنها سیمای شهرهایشان عوض شد، بلکه تغییرات نوینی در کیفیت زندگی شهری و رفتار اجتماعی و فرهنگی مردم نیز به وجود آمد. در روال رایج شهرسازی ایران، نوعی غفلت و بی‌توجهی نسبت به موضوع حرکت پیاده و فضاهای پیاده یا «پیاده‌راه‌ها»، مشاهده می‌شود. خیابان‌های مستعد پیاده در شهرهای کوچک یا بزرگ، اغلب با طرح‌های جامع نابود شده‌ است که با تدوین یک برنامة جامع می توان هویت این فضاها را در مقیاس سازمان فضایی شهر بازیافت، نقش آنها را در مقیاس استخوان بندی اصلی محلات تعریف کرد و با مدیریت منظر این فضاها بر مبنای منطق بومی و فرهنگی ایران، پیوندی بامعنا بین ارزش های قدیم و جدید فضاهای شهری برقرار کرد.

-