منظر راه در جغرافیای تاریخی ایران؛ نگاهی به کتاب «راه و رباط » با رویکرد منظرین

Abstract

کتاب «راه و رباط» به قلم مرحوم دکتر کریم پیرنیا و کرامت الله افسر در سال 1370 توسط سازمان میراث فرهنگی و انتشارات آرمین به چاپ رسید. مرحوم پیرنیا در این کتاب با روش مرسوم خود نگاهی تاریخی- فرهنگی به سیر پیدایش و تکامل راه و راهداری در پهنه سرزمین ایران داشته است. کتاب، سیر راهداری در ایران را به دو سرفصلِ «پیش از اسلام» و «پس از اسلام» تقسیم کرده و در قالب این دو سرفصل به بررسی تاریخی وضعیت راه‌ها پرداخته است.<br /> از دیدگاه منظرین، کتاب حاضر شامل اطلاعات ارزشمندی پیرامون منظر راه در ایران است که تصویر نسبتاً دقیقی را از سیر پدیدار شدن و توسعه این منظر ارائه می‌کند. بر این اساس دو مؤلفه اصلی در پدید آمدن منظر راه در ایران قابل‌شناسایی است :<br /> 1. چراییِ به وجود آمدن منظر راه؛ علل مکان‌یابی مسیرهای اصلی و فرعی در سرزمین ایران؛ که منجر به «انتخاب» منظر راه شده است.<br /> 2. چگونگی ساختار منظرین راه؛ شکل‌گیری و توسعه مؤلفه‌ها، تجهیزات و تأسیسات مرتبط با راه و راهداری در مسیر راه‌های ایران، که منجر به «شکل‌گیری» منظر راه شده‌اند. در این بخش نقش منظرین و چند عملکردی این مؤلفه‌ها در ایجاد مفهوم منظر راه مختص به ایران موردتوجه قرارگرفته است.<br /> این نوشتار کتاب حاضر را از دیدگاه منظرین و بر اساس دو عنوان ذکرشده در بالا بررسی می‌نماید تا درنهایت به الگویی برای منظر راه در ایران دست پیدا کند.