تأثیر عوامل زمینه‌ای بیرونی بر اتخاذ نوآوری باز با تأکید بر ویژگی‌های بخش: شواهدی از شرکت‌های بخش مواد پیشرفته در ایران

Abstract

طی دهه گذشته نوآوری باز به‌عنوان یکی از نظریات حوزه مدیریت نوآوری، مورد توجه محققان قرار گرفته است. پژوهشگران معتقدند اتخاذ و کارایی این رویکرد، تحت تأثیر اقتضائات مختلف درون‌بنگاهی و برون‌بنگاهی قرار دارد. شرایط زمینه‌ای صنعت یا بخشی که بنگاه‌ها در آن فعالیت می‌کنند و نیز شرایط محیط نهادی، از جمله اقتضائات برون‌بنگاهی مؤثر بر نوآوری باز به شمار می‌آیند. بخش مواد پیشرفته به‌عنوان یکی از ارکان اقتصاد دانش‌بنیان کمتر مورد توجه محققان حوزه مدیریت نوآوری قرار داشته است. به علاوه، بررسی ادبیات نشان‌دهنده فقدان پژوهش‌های عمیق در رابطه با اتخاذ و کارایی نوآوری باز در بافتار کشورهای درحال توسعه به ویژه ایران است. با شناسایی این شکاف مطالعاتی، پژوهش حاضر با رویکردی کیفی مبتنی بر استراتژی مطالعه چندموردی، به بررسی نوآوری باز در میان بنگاه‌های بخش مواد پیشرفته در ایران پرداخته است. نتایج این پژوهش با تأیید رواج نوآوری باز در میان بنگاه‌های این بخش، نشان‌دهنده غلبه راهبرد نوآوری باز به درون با استفاده از روش‌های مالی و غیرمالی است. بنگاه‌های مورد مطالعه، از راهبردهای نوآوری باز برای فائق آمدن بر هر دو دسته چالش‌های فنی و بازار بهره جسته‌اند. اگرچه بنگاه‌های مورد مطالعه در اتخاذ رویکرد نوآوری باز با چالش‌های مختلفی روبرو بوده‌اند؛ اما دو عامل گسترش آموزش عالی و تحقیقات و نیز رواج اینترنت از جمله عوامل تسهیل‌کننده اتخاذ نوآوری باز در میان شرکت‌های ایرانی هستند.