اثر زمان کاشت و سطوح مختلف نیتروژن بر خصوصیات کمی و کیفی کتان روغنی (.Linum usitatissimum L)

Abstract

به منظور بررسی اثر زمان کاشت و سطوح مختلف نیتروژن بر خصوصیان کمی وکیفی کتان روغنی، آزمایشی به صورت کرت خرد شده در قالب بلوک های کاملا تصادفی، در چهار تکرار و در طی دو سال زراعی 85-1384 و 86-1385 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی یاسوج اجرا شد. پنج زمان کاشت طوری انتخاب شدند که در آن زمان ها، دمای خاک در عمق دو سانتی متری به ترتیب 4، 6، 10، 8 و 12 درجه سانتی گراد بود (به ترتیب مصادف با بیستم اسفند، اول فرروردین، دهم فروردین، بیستم فروردین و اول اردیبهشت) در کرت های اصلی منظور شدند. در کرت های فرعی چهار سطح کود شامل شاهد (بدون کود)، 50، 100 و 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار از منبع اوره قرار داده شدند که %50 به آن هنگام کاشت و 50% به صورت سرک مصرف شد. نتایج تجزیه مرکب دو ساله داده های آزمایش نشان داد که با تاخیر در کاشت، ارتفاع گیاه، تعداد شاخه فرعی، تعداد میوه، عملکرد دانه، وزن هزار دانه، شاخص سطح برگ، ماده خشک، سرعت رشد محصول و درصد روغن به طور معنی داری کاهش یافت. مصرف 100 کیلو گرم در هکتار نیتروژن خالص بر ارتفاع گیاه، تعداد شاخه فرعی، تعداد میوه، عملکرد دانه، شاخص سطح برگ، ماده خشک و سرعت رشد محصول افزایش معنی داری داشت. تاریخ کاشت اول با 1801.12 کیلو گرم در هکتار بیشترین و تاریخ کاشت پنجم با 760.48 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد دانه را تولید کرد. بیشترین و کمترین میزان عملکرد دانه در تیمارهای 100 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص و شاهد به ترتیب 1895.22 و 1351.87 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین میزان روغن (34.6 درصد) در تاریخ کاشت اول به دست آمد. تاریخ کاشت اول با 52.38 درصد بیشترین و تاریخ کاشت پنجم با 50.58 درصد کمترین اسید چرب لینولنیک را تولید کرد. تاریخ کاشت بر اسیدهای چرب اولئیک و لینولئیک اثر معنی داری نداشت. بیشترین مقدار اسید چرب لینولنیک (52.64 درصد) و اسید چرب لینولئیک (15.36 درصد) با مصرف 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص و بیشترین مقدار اسید اولئیک (20.59 درصد) بدون مصرف کود نیتروژن به دست آمد.