وردایی فصلی ابرهای مایع در گستره ایران مبتنی بر داده های سنجنده MODIS ماهواره TERRA

Abstract

<strong>ابر پدیده ویژه</strong><strong>‌</strong><strong>ای است که در اثر دگرگونی</strong><strong>‌</strong><strong>های دینامیکی و ترمودینامیکی گردش عمومی هواسپهر به وجود می</strong><strong>‌</strong><strong>آید. ابرها حد واسط بین سامانه</strong><strong>‌</strong><strong>های همدیدی و شرایط آب و هوای سطح زمین هستند و از اهمیت ویژه</strong><strong>‌</strong><strong>ای در رژیم بارش برخوردارند. هدف از این پژوهش بررسی تغییرات زمانی-مکانی ابرهای مایع (</strong>LWCOT<strong>^{<strong>^[1]</strong>}</strong><strong>) فصلی ایران است. بر این اساس داده</strong><strong>‌</strong><strong>های سنجنده </strong>MODIS<strong> ماهواره </strong>Terra <strong>(2015-2001) و داده</strong><strong>‌</strong><strong>های بلند مدت 31 ایستگاه آب و هواشناسی همدید (2015-1960) اخذ و پردازش شدند. نتایج نشان داد از شمال به جنوب و از غرب به شرق از فراوانی ابرهای مایع کاسته می</strong><strong>‌</strong><strong>شود. ابرهای مایع ایران دارای یک رابطه غیرخطی و احتمالاً پیچیده هستند و عواملی همچون جهت</strong><strong>‌</strong><strong>گیری دامنه</strong><strong>‌</strong><strong>ها، سامانه</strong><strong>‌</strong><strong>های بارشی، دوری از منابع رطوبتی در وردایی ابرها نقش چشمگیری دارند. بیشینه فراوانی ابرهای مایع در فصول سرد سال و عمدتاً در عرض</strong><strong>‌</strong><strong>های جغرافیایی بالا قرار دارند. جهت</strong><strong>‌</strong><strong>گیری دامنه</strong><strong>‌</strong><strong>ها، سامانه</strong><strong>‌</strong><strong>های کلان مقیاس همدید و دوری و نزدیکی از منابع رطوبتی مهمترین عوامل تغییرات ابرهای مایع ایران هستند. فراوانی روزهای ابر مایع در فصل زمستان منطبق بر مسیر حرکت چرخندها و توده</strong><strong>‌</strong><strong>های هوای وارد شده به کشور محور غربی-شرقی دارند. فروانی چشمگیر ابرهای مایع فصل بهار در شمال غرب کشور و ارتفاعات ناشی از همرفت دامنه</strong><strong>‌</strong><strong>ای و ناپایداری شدید است که منجر به رشد ابر شده است. در فصل تابستان با افزایش دما و استقرار پرفشار جنب حاره</strong><strong>‌</strong><strong>ای آزور بر گستره کشور در بیرون از منطقه</strong><strong>‌</strong><strong>ی خزری ابرهای مایع در خور توجهی مشاهده نمی</strong><strong>‌</strong><strong>شود؛ فصل پاییز نیز بیشینه ابرهای مایع در سواحل شمالی کشور به دلیل ورودی سامانه پرفشار سیبری است.</strong> <br clear="all" />

^{^[1]}- Liquid Water Cloud Optical Thickness (LWCOT)