ارزیابی کیفیت زندگی شهری با استفاده از سنجش از دور وGIS

Abstract

<strong>زندگی در شهرهای امروزی در تعامل با شرایط مختلف محیطی، اجتماعی اقتصادی، زیرساختی، بهداشتی، امنیتی، سیاسی و فرهنگی شکل می</strong><strong>‌</strong><strong> گیرد. حاصل این تعامل، کیفیت زندگی شهری را شکل می </strong><strong>‌</strong><strong>دهد. به طور کلی کیفیت زندگی با دو دیدگاه عینی^{<strong>^[1]</strong>} و ذهنی^{<strong>^[2]</strong>} ارزیابی شده است. تحقیقات انجام شده در این زمینه عمدتا در قالب مطالعات اجتماعی و در مقیاس</strong><strong>‌</strong><strong> های جغرافیایی کلان (کشورهایاشهرها) انجام شده و به تفاوت</strong><strong>‌</strong><strong>های فضایی کیفیت زندگی در محیط </strong><strong>‌</strong><strong>های پیچیده شهری توجه کمتری شده است. علاوه بر این کیفیت زندگی به عنوان یکی از ویژگی </strong><strong>‌</strong><strong>های محیط جغرافیایی، مفهومی پویا است. به این معنا که در بستر مکان و در طی زمان،این ویژگی تغییر می</strong><strong>‌</strong><strong>کند. مدل سازی مکانی زمانی این مفهوم می</strong><strong>‌</strong><strong> تواند به پایش کیفیت زندگی شهری و برنامه </strong><strong>‌</strong><strong>ریزی برای بهبود آن کمک نماید. هدف این مطالعه ارائه چهارچوب و فرآیندی جهت مدل سازی مکانی زمانی کیفیت زندگی شهری می </strong><strong>‌</strong><strong>باشد. به منظور مدل سازی مکانی کیفیت زندگی، ابتدا شاخص </strong><strong>‌</strong><strong>های مؤثر در نظر گرفته شد و سپس با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی وزن </strong><strong>‌</strong><strong>دهی گردید. در ادامه با استفاده از مدل فازی گاما و روش همپوشانی و یکور- فازی شاخص</strong><strong>‌</strong><strong>ها تلفیق شدند. با توجه به متغیربودن شاخص</strong><strong>‌</strong><strong>های زیست محیطی و برخی از شاخص </strong><strong>‌</strong><strong>های زیرساختی/کالبدی در فصول سال، مدل </strong><strong>‌</strong><strong>سازی زمانی کیفیت زندگی بر اساس رویکرد نمایش لحظه</strong><strong>‌</strong><strong>ای^{<strong>^[3]</strong>} در مقیاس فصلی انجام شد. به منظور ارزیابی فرآیند توسعه داده شده، کیفیت زندگی در سطح بلوک</strong><strong>‌</strong><strong> های شهری در مناطق 3، 6 و 11 شهر تهران مدل </strong><strong>‌</strong><strong>سازی گردید. بر اساس نتایج حاصل از مدل</strong><strong>‌</strong><strong> سازی مکانی، بخش</strong><strong>‌</strong><strong>های شمالی محدوده (منطقه 3) از کیفیت زندگی مطلوب تری برخورداراست، درحالی که به سمت جنوب محدوده، مطلوبیت کاهش می </strong><strong>‌</strong><strong>یابد. بررسی شاخص خودهمبستگی مکانی موران (بزرگتراز 35/0 برای نتایج هر دو مدل و همه فصول) برعدم تصادفی بودن نحوه توزیع و یژگی کیفیت زندگی در بلوک </strong><strong>‌</strong><strong>های شهری تأکید دارد و وجودالگوی خوشه </strong><strong>‌</strong><strong>ای در محدوده مورد مطالعه را نشان می</strong><strong>‌</strong><strong>دهد. نتایج مدل </strong><strong>‌</strong><strong>سازی زمانی نشان داد که اغلب بلوک </strong><strong>‌</strong><strong>ها در فصول بهار و پاییز از نظر زیست محیطی شرایط مطلوب تری نسبت به فصول زمستان و تابستان دارند. برعکس در بعد زیرساختی/کالبدی فصل تابستان وضعیت مطلوب تری را نسبت به سایر فصول نشان می</strong><strong>‌</strong><strong>دهد.</strong> <br clear="all" />

^{^[1]}- Objective

^{^[2]}- Subjective

^{^[3]}- Snapshot